خاموشی های مکرر برق که از مناطق بی سر و صدای کشور آغاز شد، سپس به یک روز قطع برق صنایع رسید و اینک به اعلام دو روز قطع برق در تعدادی از شهرک های صنعتی رسیده موضوعی است که به بررسی های جامع نیاز دارد. در واقع این موضوع رویکردهای متعدد دارد، و حال که این نگارنده پس از حدود ۴ سال دوری و پرهیز از رسانه ها، از یک سو هنوز هم شاهد رشد چپاول اهل صنعت توسط برخی از رسانه های زرد نوشتاری و فضای مجازی با اعلان تعرفه های نچومی هستم (همان عاملی که موجب شد ناگهان تصمیم به توقف نخستین رسانه صنعت پلاستیک بگیرم) و از سویی دیگر می بینم که در کشوری که به تنهایی به اندازه کل کشور اروپا دارای تشکل های رنگارنگی هست که جز بی عملی و نمایش اعتراض به مسوولان اقدامی دیگر انجام نمی دهند، تصمیم دارم دوباره دست به قلم شوم و به جای پخش خبر خاموشی ها و آتش زدن به جان اهل صنعت، با تحلیل و ارایه راهکار (تا جایی که در این سن به ذهنم می رسد) در این رابطه، به دفاع از اهل صنعت با اولویت صنعت پلاستیک برخیزم. بدیهی است نگارش کل آنچه که در ذهن دارم در یک مقال نمی گنجد، اما تلاش خواهم کرد پیوستگی مطلب (بر خلاف خاطره یک نخ سیگار) چندان به درازا نکشد.
پیش از آغاز مطلب، اشاره به این نکته را ضروری می دانم که بنده به دلیل زندگی سخت ذوران آغاز زندگی در اثر ورود مرحوم پدرم به سیاست اصولا انسانی سیاست زده هستم و بر خلاف تبلیغات آنها که برای دور کردن اهل دور از سیاست صنعت آنقدر مرا سیاسی کار معرفی کردند تا بهترین دوستانم را نیز از من پرهیز دهند (من می بخشم و امید که مهندس خلقت نیز آنها را ببخشد) نوشتارهای من نه قبل و نه از این به بعد به مفهوم دخالت در سیاست نیست. اما در کشوری مثل کشور ما کدام موضوع است که در موردش بنویسیم و گوشه ای از آن سیاسی کاری تلقی نشود. گرچه آب از سر این نگارنده گذشته است.
**********************
قطع برق صنایع؛ تبعات، رویکردها و راهکارها (قسمت نخست)
همانطور که در پیش در آمد عرض کردم، موضوع خاموشی ها رویکردهای متعدد دارد که به ترتیب به آنها می پردازم و راهکار یا راهکارهایی (با آثار مثبت یا منفی) را هم که به ذهنم می رسد، در پی آن خواهم نوشت و استنتاج صحیح از آن (ها) را به خرد و تصمیم (ات) خواننده وا می نهم. این ترتیب دارای اولویت بندی برای خواننده نیست و بر اساس آنچه که در ذهن نگارنده اهمیت دارد نوشته خواهد شد.
الف: تبعات برای کل صنایع کشور
به عنوان پیش در آمد این بخش لازم است بنویسم که قطع برق صنایع دو دسته تبعات برای کل صنایع کشور وصاحبان آن دارد.
الف ۱- تبعاتی که کل صاحبان صنایع و کل صنایع کشور، به عنوان “کف زیان ها” در آن سهیم هستند. برخی از این تبعات شامل عناصری مثل؛ پرداخت حقوق کامل، حق بیمه و مالیات کارکنان در ازای ماهی حداکثر ۱۵ روز کار مفید، خسارات گوناگون به ابزار و تجهیزات برقی کارگاه یا کارخانه، بیکاری کارکنان در زمان خاموشی های ۲ ساعته، آثار منفی بسیار جدی در سیستم فروش، توزیع و انبارداری محصولات، ضایعات غیر قابل بازیافت یا استفاده مجدد، افزایش احتمال سرقت های داخلی و سارقان بیرونی، اجبار به پرداخت مالیات های افزایش یافته بر مبنای سوابق مالیاتی سال های گذشته (پ. ن. ۱) در برابر درآمدهای کاهش یافته، تعویق پرداخت اقساط مالی برای واحدهای وامدار به بانک ها و اشخاص حقیقی و تبعات آنی و بعدی آن، اختلال در درج ساعات ورود و خروج کارکنان در زمان خاموشی های کوتاه مدت و اعلام نشده، سوء استفاده برخی از ماموران مسلط بر قطع و وصل مدارهای پرفشار و مواردی دیگر است.
الف ۲- تبعاتی که به صورت زیان های مالی متفاوت با توجه به نوع صنعت به صاحبان کارگاهها وارد شده و برخی از آنها غیر قابل جبران بوده و ضرر و زیان حاصله هم به دلیل ناکامل بودن قوانین و آیین نامه های مالیاتی مورد قبول ممیزان مالیاتی قرار نمی گیرد. در این مورد، بیان برخی نمونه ها شاید موضوع را (دست کم برای مسوولان و ماموران خراج بگیر دولتی) روشن تر نماید:
صنعت تولید محصولات پلیمری:
در این صنعت دو گروه زیر مجموعه اصلی همراه با چندین زیر مجموعه فرعی، با توجه به نوع فرایند / مواد مواجه هستیم:
۱- آن بخش از صنایع تولید کننده محصولاتی که مواد مورد استفاده آنها قابلیت ذوب و استفاده مجدد را ندارند. صنعت تایر سازی و یا واحدهای تولید کننده محصولات لاستیکی، همچنین صنایع تولید کننده محصولات با مواد پلی یورتان واکنشگرا، نمونه هایی از صنایع این مجموعه اصلی هستند. به هنگام قطع برق اعلام نشده از قبل، در صورتی که موادی در حال فراورش در حین فراوری، در مسیر انتقال یا در داخل قالب باشد، با سرد شدن دستگاهها و خاموش شدن گرمکن های برقی، خسارتی غیر قابل جبران برجای می گذارد. دلیل چنین خسارتی، ضرورت تخلیه و پاکسازی کل مسیر فرایند و دور ریختن موادی است که به علت شبکه ای شدن (ولکانیزاسیون) یا برکنش های غیرقابل بازگشت (پلی یورتان) غیر قابل اشتفاده وبازیافت هستند و باید دور ریخته شوند.
۲- و آن بخش از صنایع که با موادی که دارای قابلیت ذوب شدن هستند، محصول تولید می کنند، بی درنگ پس از قطع برق ناگهانی با مشکلاتی دیگر و خسارات آن مواجه می شوند. در این بخش با توجه به نوع فرایند که بیشترین آنها در ایران به ترتیب تزریقی، بادی و اکستروژن هستند، از آنجا که تمامی این فرایندها با مکانیسم “پیستون یا سیلندر – مارپیچ” کار می کنند، موادی که در سیلندر مانده می تواند به علت توقف عملکرد ماشین و نوع مواد، سوخته و / یا دچار دگرشوی گردد. دور ریز مواد، پاک کردن سیلندر و مارپیچ، یا باز کردن دستی قالب (ها) استفاده از مواد پاک کننده سیلندر و راهگاههای قالب و مادگی قالب در مجموع عملیاتی است که دست کم ۴ تا ۵ ساعت به درازا می کشد که این نیز علاوه بر سایر زیان ها به خسارات تولید کننده اضافه می شود.
فارغ از راهکار(ها)ی جامع تر که در پایان آخرین بخش مطلب بیان خواهد شد، و در حالی که هیچ راهکاری برای قطع برق بی برنامه به نظرم نمی رسد، راهکارهایی که برای قطع برق های با برنامه به نظر می رسد، اینست. “رچه اطمینان دارم صاحبان و اپراتورهای ماشین های فرایند پلاستیک با چندین نوبت خاموشی و نتایج ان از تجربیاتی بیشتر برخوردارند؛
۱- حداقل نیم ساعت قبل از زمان اعلام شده، تولید را خودتان متوقف کرده و شرایط را برای زمان اتصال برق آماده کنید؛
۲- قیف (های) تغذیه مواد را خالی کرده و با به عقب کشیدن سیلندر (بستگی به نوع امکانات ماشین های فاقد سیستم کنترل هوشمند و یا نرم افزار ماشین های کنترل الکترونیک دارد) با راه انئاختن جعبه دنده (گیربکس) از تخلیه کامل مارپیچ اطمینان حاصل نمایید؛
۳- گرمکن های سیلندر را خاموش کنید، تا موادی که به احتمال ممکن است بر روی پره های مارپیچ مانده باشد، به مرور ذوب شوند. سپس با این امید که برنامه های قطع برق اعلام شده تابع زمان دقیق باشد، نزدیک به ۵ دقیقه قبل از خاموشی از اپراتورها بخواهید که یکبار دیگر سیلندر و مارپیچ را به راه اندازند تا از تخلیه کامل آن اظظمینان یابید.
۴- با توجه به ضرورت بسته بندی محصولات تولیذ شده، انتقال آنها به انبار و سرشماری و جز اینها، برنامه کارکنان را طوری تنظیم کنید که در زمان قطع برق بیکاری موجب گردهمایی های چند نفره که معمولا جرقه گفتمان و درددل ها را می زند، و در دراز مدت نتیجه ای ناخوشایند برای محیط کار دارد، مشغول به انجام کاری باشند.
۵- نسبت به میزان نور کارگاه و زمان اعلام شده خاموشی، از تعبیه تجهیزات لازم برای تامین میزان نور کافی جهت عملکرد دوربین های نصب شده کارگاهی و یا وجود نور کافی در محیط کارگاه و بخش (های) اداری اطمینان حاصل نمایید؛
۶- در صورت وجود دوربین های کنترل، حتما زمانی که هارد دیسک ضبط تصاویر پر می شود، از آنها فایل پشتیبان (کپی) تهیه و به صورت فولدرهای ماهانه نگاهداری کنید. این تصاویر ممکن است در آینده جهت دفاع از مالیات های غیرواقعی توسط ممیزین در هیات های حل اختلاف بیمه یا بررسی مالیاتی به کار شما بیایند؛
۶- و در نهایت، تا زمان پایداری اتصال برق و برطرف شدن قطع برق با برنامه یا بی برنامه، در هر ماه جدول میزان خاموشی در آن ماه و میزان ضایعات حاصله و خسارت وارده را به دو مقصد اداره کل دارایی منطقه خودتان و شعبه تامین اجتماعی تحت پوشش اطلاع دهید. این نامه ها در آینده برای موارد جبران خسارت و دفاع مالیاتی و/یا اعلام بدهی های واهی تامین اجتماعی به کار خواهند آمد.
نظر به طولانی شدن مطلب، همچنین ضرورت مطالعه در رابطه با خسارات ناشی از خاموشی در سایر ضنایع و ارایه راهکار جامع، باقی مطلب را به قسمت دوم وا می نهم.
احمد علی ساعت نیا
۲۲ آذر ماه ۱۴۰۳
پ-ن ۱) حتما به خاطر دارید که در زمان اپیدمی کرونا، ادارات کل دارایی سراسر کشور و مقامات بالای این اداره کل قول دادند که مشاغلی که نیاز به تجمع کارکنان دارند تعطیل شوند و این موضوع درزمان تشخیص مالیات صاحبان مشاغل در نظر گرفته خواهد شد. اما زمانی که مقطع رسیدگی به مالیات های آن دوران رسید، تقریبا هیچ سرممیزی به این موضوع توجه نکرد.
