به گزاراش صنایع پلاستیک، علی رغم اینکه کشور عزیزمان ایران در صنایعی چون پتروشیمی دارای مزیت نسبی دسترسی به منابع هیدروکربوری، اگر نه با ارزانترین قیمت با یکی از کمترین میزان قیمت ها در جهانست، و صنعت پتروشیمی با توجه به اینکه به صورت خصولتی اداره می شود، از انواع و اقسام رانت ها نیز بهره مند هستند، اما خروجی آنها آنطور که باید و شاید مثبت نیست. عمده ترین موانع پیش روی وضعیت اسفناک صادرات پلیمرها تحریم ها و به روز نبودن فناوری های تولید است که رفع مشکل دوم نیز عملا به رفع تحریم ها گره خورده است.
در گزارش های فصلی شاهد هستیم که سودعملیاتی و ناخالص شرکت های پتروشیمی به شدت افزایش داشته است، به جز برخی از آنها نظیر پتروشیمی فناوران که متانول و خوراک سایر پتروشیمی ها تامین می کند، و از سوی دیگر مقدار زیادی صادرات دارد، و می توان گفت که افزایش قیمت جهانی مهمترین عامل در رشد سود آوری بسیار زیاد این شرکت در سال جاریست، دیگر پتروشیمی ها، در امر صادرات آنطور که باید و شاید موفق ظاهر نشده اند و می توان با یک حساب سرانگشتی دریافت که اکثر سودی که در گزارشهای خود به آن اشاره می کنند، ناشی از افزایش قیمت پلیمرها و مواد شیمیایی در بازار داخل است که این به معنای فشار مضاعف بر صنایع پایین دستی است.
آنچه ما از این پتروشیمی ها انتظار داریم، اینست که بتوانند به ویژه در حوزه صادرات پلیمرها که بیشترین ارزش افزوده را ایجاد می کنند، موفق عمل کنند و سودهای عملیاتی شان در این حوزه بالا برود. اما به اذعان یکی از افراد صاحب نام در انجمن ملی صنایع پلیمر ایران، نه تنها وضعیت چنین نیست، بلکه صادرات کشور در حوزه پلیمر به کشورهایی چون ترکیه، پاکستان، عمان و کویت در وضعیت اسف باری قرار دارد.
چندی پیش رئیس کمیسیون صادرات انجمن ملی صنایع پلیمر ایران با بیان اینکه حجم بازار پلیمری کشور ترکیه بیش از ۱۱ میلیارد دلار است، گفت: از این بازار بزرگ ما فقط ۲۵۰ میلیون دلار معادل ۲ درصد آن را در دست داریم که عدد کوچکی است. رتبه ایران در این بازار ۱۳ است.
در واقع وقتی که ترامپ دوباره تحریم ها را برگرداند، شرکت های سعودی به طور خاص توانستند که جایگزین محصولات پتروشیمی ایران، که برای مدت کوتاهی از بازار ترکیه از ترس تحریم خارج شدند، شده و تا به حال نیز این بازارها را حفظ کرده اند. به نظر می رسد، تحریم ها عمده ترین دلیلی هستند که علی رغم ارزان فروشی محصولات، اجازه نمی دهند که صادرات پلیمری ما در کشور ترکیه دوباره جان بگیرد. به عبارت ساده تر، صادرات ایران به ترکیه به بازار غیر رسمی منتقل شده است که این خبر بسیار بدی است.
جمالی در ادامه خاطر نشان کرد: ایران حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار صادرات مواد پلیمری و حدود ۲ میلیارد دلار صادرات محصولات پلیمری دارد. در حقیقت حجم بازار پلیمر ما بیش از ۶ میلیارد دلار نیست و این نشان می دهد چقدر جای رشد و توسعه صنعت و بازار پلیمر را داریم.
وی اظهار داشت: میزان واردات پلیمری کویت از کل دنیا، بیش از یک میلیارد دلار است که ایران تنها یک میلیون دلار معادل کمتر از یک درصد آن را در دست دارد که رتبه ۳۲ را نصیب خود کرده است.
به گفته رئیس کمیسیون صادرات انجمن ملی صنایع پلیمر ایران میزان واردات کلی پاکستان در این حوزه بیش از ۲ میلیارد دلار است و سهم ایران از این بازار بزرگ حدود ۲ میلیون دلار معادل ۰.۱ درصد است و رتبه ۳۴ را در این کشور دارد. همچنین از بازار یک میلیارد دلاری قزاقستان سهم ایران بیشتر از نه میلیون دلار نیست و کمتر از یک درصد بازار قزاقستان را در دست داشته و در جایگاه ۱۳ قرار دارد.
در کنار تحریم ها به عنوان یکی از مهمترین ادله عدم رشد و توسعه صادرات محصولات پلیمری، عدم کیفیت مناسب و قدرت رقابت نیز یکی دیگر از دلایلی است که پتروشیمی های ما را در صادرات پلیمر نسبت به رقبای منطقه ای خود به شدت عقب انداخته است. پتروشیمی های ایران، عملا توان تولید پلیمرهای مهندسی و با کارایی بالا را ندارند و همین پلیمرهایی که تولید می کنند هم به علت استفاده از روشهای قدیمی، بسیار هزینه برست. این هزینه بری، در کنار عدم برندسازی توان ما در مزیت نسبی صنایع پتروشیمی را از بین برده است و اجازه نداده است که کشور بتواند، آنطور که پتانسیلش را داراست، به صادرات انواع پلیمرها بپردازد.
برای نو سازی خطوط تولید و استفاده از فناوری های مدرن تولید، رفع تحریم ها یکی از ملزوماتت اساسی است، چه اینکه تا زمانی که تحریم ها لغو نشود، شرکتهای مهمی که این فناوری های مدرن را ارایه می کنند، حاضر به تجارت با شرکت های تحریم شده پتروشیمی ایران نیستند. فناوری هایی که از یکسو هزینه ها را کاهش می دهد و از سوی دیگر باعث افزایش کیفیت می شود و در نتیجه قدرت رقابت ما در بازارهای صادراتی را افزایش می دهند.
