نشانه های بهبود خیلی نزدیک؛ علائم خروج از رکود خیلی دور

این هفته، کاهش قیمت پایه و برخی عناصر دیگر باعث شد که بازار تکانی بخورد و با رشد حدودا ده درصدی در حجم معاملات نسبت به هفته گذشته مواجه شود.

به گزارش صنایع پلاستیک، این هفته قیمت های پایه مواد پلیمری و شیمیایی در اثر کاهش قیمت دلار نیمایی به میزان ۰.۸ درصد و همچینین افت قیمتهای جهانی، با کاهش و در برخی گروه های کالایی با ریزش همراه بود. به نظر می رسد که این کاهش قیمت، بزرگترین عامل محرک تقاضا در معاملات این هفته بود.

البته عوامل دیگری هم در این افزایشی شدن تقاضا نقش داشتند. از جمله آنها می توان به عدم نوسانان عمده در بازار آزاد دلار اشاره کرد. هر چند، ادامه روند کاهشی دلار نیمایی به رغم تمام تلاشهای دفتر توسعه صنایع پایین دستی که می خواهد قیمتگذاری هفته های آتی را برای به میدان کشیدن تقاضاهای به تاخیر افتاده، غیر ممکن کند، هنوز برخی از خریداران را واداشته است تا نسبت به کاهش بیشتر قیمت ها امیدوار باشند و در نتیجه نقدینگی خود را برای خرید به میدان نیاورند.

به بیان ساده تر، هر چه ثبات قیمت دلار و عدم نوسان آن در بازار آزاد سبب شد تا حجم خریدها رو به بهبود حرکت کنند، ادامه کاهش قیمت دلار نیمایی در طول هفته نسبت به یکشنبه ۶ مردادماه (تاریخ اعلام قیمت های پایه جدید) بسان یک ترمز برای برخی از معامله گران عمل نمود و سبب شد تا آنها به امید اینکه بتوانند در هفته های آتی محموله های پلیمری و شیمیایی خود را ارزانتر به انبارها ببرند، این هفته یا کلا خرید نکنند یا به اندازه حداقل ممکن به داد و ستد مواد پلیمری بپردازند.

در برخی گروه ها، اتفاقات و نشانه های موردی و جانبی سبب شد تا حجم معاملات تعیین شود. برای نمونه در بازار پی وی سی، که این هفته با حدودا ۱۲.۰۰۰ تن رکوردار عرضه بین کالاها بود، حجم معاملات می توانست بیشتر باشد، اگر وضعیت رو به بهبود بازار دی اتیل هگزانول و روغن DOP با برخی کارشکنی ها دوباره در مسیر بحران قرار نمی گرفت.

هر چند عرضه ۱۶۲۰ تنی دی اتیل هگزانول وارداتی تایوانی در روز دوشنبه، سبب شد تا معاملات پی وی سی ها این هفته لااقل وضعیت بدتری از آنچه داشت، پیدا نکند. اما این عرضه دیرهنگام فعلا موجب بهبود معنا داری در بازار دی اتیل هگزانول و  DOP نشده است و  در عین حال باعث جاماندن برخی تولیدکنندگان از خریدهای بهین یابی پی وی سی این هفته شد.

این هفته مجموع معاملات بهین یاب و غیر بهین یاب پلیمری حدودا ۴۷.۵۰۰ تن بود که نسبت به هفته گذشته بهبودی حدودا ۴.۴۰۰ تنی داشت. هفته گذشته مجموع حجم معاملات ۴۲.۱۰۰ تن بود. در هر دو هفته میزان عرضه تقریبا ثابت بود و با توجه به اینکه تقریبا هیچ گروه کالایی به اندازه ی عرضه اش تقاضا نداشت، بعید به نظر می رسد که حتا اگر عرضه ها بیشتر هم بود، تغییر چندانی در حجم معاملات رخ می داد. این هفته ۸۲.۹۰۰ تن عرضه صورت گرفت که نسبت به هفته گذشته تغییر قابل ذکری نداشت.

اما تغییر اساسی در میزان ثبت تقاضا رخ داد که نمودار یا نشانگر یک نکته مهم است. این هفته برای ۸۲.۹۰۰ تن عرضه صورت گرفته از سوی پتروشیمی ها، ۶۴.۲۰۰ تن تقاضا به ثبت رسید که نسبت به هفته گذشته با رشد ۱۱.۷۰۰ تنی مواجه بود. هفته گذشته بازار پلیمرها ۵۲.۵۰۰ تن تقاضا را به ثبت رساند. این افزایش حدودا ۱۲.۰۰۰ تنی در ثبت تقاضا، انتظار را برای افزایش حجم معاملات بالا می برد، اما شاهد هستیم که حدودا ۳۸ درصد از افزایش حجم تقاضا به معامله تبدیل می شود. علت این امر، عدم توان خریدارن در رقابت بر سر محموله های مورد نظرشانست. در واقع می توان گفت، وقتی هیچ گروه کالایی به اندازه عرضه، معامله نداشته این میزان افزایش تقاضا به سمت گریدهای خاصی از گروه های کالایی پلیمری هدایت می شود که بر سر آنها  رقابت در جریان بوده است. یعنی میزان تقاضا در این گریدها بیش از عرضه ها بوده است. توجه داشته باشید، وقتی می گوییم یک گروه کالایی به اندازه عرضه اش، تقاضا یا معامله نداشت یعنی مثلا پلی پروپیلن نساجی به اندازه ۸.۰۰۰ تن عرضه ای که داشت، تقاضا یا معامله را تجربه نکرد، اما در این میان این امکان وجود دارد، که یک یا چند گرید خاص پلی پروپیلن نساجی نه تنها به اندازه عرضه بلکه بیش از حجم عرضه هم تقاضا را به ثبت برسانند و این دو با هم منافاتی ندارد. با توجه به این نکته آخر، افزایش تقاضا به سمت گریدهایی هدایت می شود که گریدهای محبوب بازار هستند، مانند برخی گریدهای پلی پروپیلن شیمیایی پتروشیمی نوید زرشیمی، پی وی سی S 57 پتروشیمی آبادان یا پلی استایرن انبساطی ۲۰۰ پتروشیمی و … . در این گریدها به علت وجود تقاضای بیش از عرضه رقابت در می گیرد، و نهایتا آن دسته از معامله گرانی که حاضر شدند برای به دست آوردن عرضه ها درصد بالاتری نسبت به قیمت پایه پرداخت کنند، محموله ها را به انبارهایشان می برند. اینجاست که حدودا ۶۲ درصد تقاضای افزایش یافته عملا فرصت نمی کنند تا به معامله بیانجامند. چرا که حجم عرضه گریدهای محبوب، محدودست و ممکن است تقاضا برای آن زیاد باشد، اما نهایتا به اندازه حجم عرضه، امکان منطقی تقاضا وجود دارد. برای مثال این هفته از ۱۲.۰۰۰ تن پی وی سی عرضه شده در گریدهای گوناگون توسط پتروشیمی های مختلف تنها حدود ۷هزار تن معامله ثبت شد. یعنی به اندازه عرضه نه تقاضا وجود داشت و نه معامله ای، اما برای دو سه گرید نظیر S 57 پتروشیمی آبادان وضعیت متفاوت بود. این هفته پتروشیمی آبادان، مانند همیشه به اندازه حداکثر ظرفیت تولید هفتگی خود، ۲۰۰ تن پی وی سی S 57 عرضه نمود و برای این میزان عرضه ۴۰۰ تن تقاضا ثبت شد که در نهایت با یک رقابت ۲۰ درصدی ، ۲۰۰ تن عرضه شده به فروش رفت. پس مشاهده می کنید که یک گروه کالایی می تواند به میزان عرضه اش تقاضا نداشته باشد و در عین حال در برخی گریدهای آن وضعیت دگرگون بوده و بیش از عرضه، تقاضا و در نتیجه رقابت وجود داشته باشد. در این مثال، ۲۰۰ تن تقاضای ثبت شده عملا به معامله بدل نشدند، چرا که امکانش وجود نداشت و تنها ۲۰۰ تن پی وی سی S 57 آبادان برای فروش موجود بود.

پس از مشخص شدن تکلیف تفاضل حجم تقاضای اضافه شده و خرید نکرده (تبدیل به معامله نشده) نکته دیگری که اهمیت پیدا می کند، میزان درصد رقابتی است که بر سر این گریدهای محبوب پر تقاضا صورت گرفته است. همانطور که شاهد بودیم درباره پلی پروپیلن ها، معامله گران حاضر شدند رقابت هایی بالای ۲۰ درصد را (لااقل در چهار گرید) به ثبت رسانند، اما در سایر موارد، رقابت ها یا تک رقمی بود یا مانند پلی استایرن انبساطی ۲۰۰ تبریز یا پی وی سی S 57 پتروشیمی آبادان در حد ۱۰ تا ۲۰ درصد! این در حالیست که در هفته های نسبتا پر رونق و معمولی این دو کالا رقابت هایی در دامنه ۲۰ تا ۴۰ درصد را به ثبت می رساندند. عدم تکرار این درصدها در رقابت بر سر چنین محموله هایی، نشان دهنده کمبود نقدینگی در نزد خریداران و تولیدکنندگانست. این ضعف نقدینگی عملا به آنها اجازه نمی دهد تا بیش از همان پانزده یا شانزده و یا نهایتا بیست درصد، وارد رقابت شوند!

این کمود نقدینگی هم علتی مهم و بنیادین دارد که رکود در صنعت پلاستیک است در شئون مختلف آنست. این رکود سبب می شود تا محصولات تولیدی به فروش نرود، و نقدینگی حاصل از تولید به دست تولیدکننده بازنگردد تا بتواند با خیال راحت به رقابت پرداخته و مواد اولیه سری بعدی تولید خود را به دست آورد. برای این مهم یا باید با استفاده از روشهای جایگزین نظیر وام های با تنفس و سود پایین، نقدینگی به واحدهای تولیدی تزریق کرد، یا باید رکود حاکم بر اقتصاد به سمت رونق سوق داد تا خانوارها که با کمبود درآمد مواجه شده اند، بر اساس اولویت بندی های سختگیرانه دوران رکود خرید نکنند!

نکته آخری که باید به این نکات افزود، پس از چندین هفته خرید در حول و حوش ۴۰ هزارتن در بازار پلیمرها، تامین کنندگان بازار آزاد نیز حالا با انبارهای نسبتا خالی رو به رو شده اند و با توجه به کاهش قابل توجه قیمت های پایه، این هفته اقدام به خرید کرده اند  که اینهم از دیگر عوامل بالا رفتن معنادار ۴.۴۰۰ تنی حجم معاملات است. البته باید در عین حل این نکته را هم ذکر کرد که بخشی از تامین کنندگان بازار آزاد هم ترجیح دادند با توجه به کاهش قیمت دلار نیمایی خریدهایشان را به هفته بعد که احتمال می دهند، قیمتهای پایه بیشتر افت کنند، موکول نمایند.

نتیجه گیری: 

اما آیا می توان نسبت به این رشد معنادار حجم معاملات خوشبین بود و گفت آیا بازار پلیمرها در حال خروج ازفاز رکودیست؟ پاسخ به این پرسش مشروط است. به این معنا که نشانه های بهبود در بازار پلیمرها به چشم می خورد، اگر همچنان شرایط بازار طوری بماند که قیمت های پایه که مهمترین عامل ایجاد و تحریک تقاضا به شمار می روند، روند نزولی داشته باشتد و از دیگر سو، مشکل رکود در صنایع پایین دستی و بازار محصولات و مصنوعات نهایی و تمام شده پلاستیک نیز حل شود که نیازمند بهبود کلی حال اقتصادست.لذا در چنین شرایطی می توان نسبت به آینده بازار پلیمرها امیدوار بود،  اما متاسفانه در حال حاضر، یکی از شروط به نظر محقق می رسد و دیگری چندان نزدیک به واقع نیست. به بیان دیگر ادامه روند نزولی قیمت های پایه در اثر تداوم کاهش قیمت دلار نیمایی به نظر محقق است. اما در هم شکستن رکود حاکم بر اقتصاد کشور که باعث رکود در خرید محصولات پلیمری است، چیزی نیست که به این سادگی ها بتوان از آن سخن گفت. در نهایت می توان گفت در صورت ادامه کاهش قیمت های پایه، این احتمال که حجم معاملات افزایش یابد بسیار بالاست، اما اینکه بازار پلیمرها از فاز رکودی خارج شده و به فاز رونق وارد شود، فعلا دور به نظر می رسد. حتا با وجود در پیش بودن ماه محرم که سبب تحریک تقاضا در برخی کالاهای پلیمری خاص و ظروف یکبار مصرف می شود. البته حتا این فاکتور جانبی و موردی هم محل تردیدست، چنانکه امسال شاهد بودیم ماه رمضان آمد و رفت، اما تحریک تقاضا در مواد اولیه تولید ظروف یکبارمصرف لااقل در حد انتظار نبود. به باور نگارنده، در مورد ماه محرم وضعیت اندکی متفاوت است و تقاضا قطعا در بخش مواد اولیه ظروف یکبار مصرف، نسبت به ماه رمضان بیشتر خواهد بود، اما در کنار این مساله نباید از یاد برد که با وجود حضور در فصل اوج مصرف و تقاضای پلی اتیلن ترفتالات بطری یا PET بطری، شاهد رکود در بازار این کالا هستیم. این به آن مفهومست که اگر نقدینگی تولیدکنندگان تامین نشود، حتا مناسبت های مذهبی هم نمی تواند بر میزان تقاضا اثر معناداری داشته باشند.