ما در سایت فارسی صنایع پلاستیک، به ویژه در هفته هایی که روند قیمت پلیمرها در ایران روندی معکوس با قیمت های جهانی داشت، نسبت به اینکه قیمت پلیمرها تابعی از قیمت دلار باشند، اعتراض نموده و خواستار اصلاح فرمول کشف قیمت های پایه مواد پلیمری و شیمیایی شده ایم. حال کارشناسان رسانه دنیای اقتصاد، نیز دلار نیمایی را بزرگترین سد و مانع جهت خروج از رکود در صنایع تکمیلی ارزیابی کرده اند. علت این تحلیل چیست؟ ذیلا می توانید مطالعه بفرمایید.
به گزارش صنایع پلاستیک، افزایش محدود حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا در هفته گذشته در کنار رشد حجم داد و ستد محصولات شیمیایی و البته رشد شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد به معنی تکانه‌هایی است که از بهبود نسبی بازار خبر می‌دهد اگرچه رشد قیمت‌ها را می‌توان به دلیل افزایش قیمت دلار نیمایی هم نسبت داد.
با توجه به این موارد هنوز نمی‌توان گفت که بازار محصولات پتروشیمی از رکود هفته‌های اخیر خود خارج شده، ولی این پتانسیل را می‌توان مدنظر قرار داد که بازار درحال برداشتن گام‌هایی برای خروج از رکود است شاید بتوان از این پس به گام‌شماری خروج از رکود مشغول شد.
خروج از رکود و افزایش حجم تولید در صنایع تکمیلی و افزایش حجم معاملات در بورس کالا از داده‌های بسیار مهمی است که تحقق آن به معنی گذار از یکی از سخت‌ترین دوره‌های اقتصادی در کشور است؛ اگرچه خود قیمت‌گذاری بر پایه دلار نیمایی مهمترین مانع برای خروج از رکود به‌شمار می‌رود که نیاز به اصلاح این سازوکار را باید باز هم مورد بحث قرار داد.
رشد نیمایی شاخص پلیمرهای دنیای اقتصاد
شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد در هفته گذشته با ۹/ ۰ درصد رشد هفتگی به ۱۱هزار و ۲ تومان رسید که بالاترین حد در ۳ هفته اخیر است. دلیل اصلی این رشد نرخ را باید در افزایش ۰۵/ ۱ درصدی قیمت دلار متوسط هفتگی نیمایی در نرخ‌های مورد محاسبه در قیمت‌های پایه هفته گذشته دانست یعنی متوسط دلار نیمایی گران‌تر شده و با رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا، نرخ‌های این شاخص هم افزایش یافته است.
البته اینکه شاخص رشد کمتری از قیمت دلار داشته را باید جدی گرفت زیرا نشان می‌دهد که هم قیمت‌های جهانی میل به رشد چندانی نداشته و هم حجم رقابت در بازار داخلی محدود بوده است. البته این شاخص نزدیک به ۳ هفته است که در مسیر رشد قرار داشته و هیچ بعید نیست که برای هفته جاری هم افزایشی باشد. البته تا لحظه تنظیم این گزارش قیمت دلار نیمایی برای متوسط هفتگی در بیش از ۱۱ هزار و ۲۶۷ تومان نرخ‌گذاری شده است و دور از انتظار نیست که این نرخ باز هم افزایش یابد. این نکته یعنی قیمت دلار مورد محاسبه در نرخ‌های هفته جاری یک درصد می‌تواند افزایش داشته باشد.
نگاهی به نوسان قیمت دلار نیمایی در نرخ‌های پایه محصولات پتروشیمی نشان می‌دهد که این نرخ در هفته‌های اخیر در مسیر رشد مستمر قرار داشته است. همین رشد قیمت‌ها را باید دلیل اصلی افزایش شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد به‌شمار آورد یعنی با اهرم دلار نیمایی است که قیمت‌ها در بورس کالا افزایشی بوده و این رشد نرخ گویا باز هم ادامه خواهد داشت. این افزایش قیمت‌ها را باید جدی گرفت زیرا شواهد لازم و کافی از بهبود بازار در دسترس نیست و این روند صعودی نرخ در شرایطی که قیمت دلار آزاد نه تنها رشد نداشته بلکه کاهش قیمت جدی را تجربه می‌کند تنها فشار بر بازار را تقویت خواهد کرد.
این سیگنال به این معنی است که قیمت تمام شده تولیدات به‌صورت واقعی در بازار داخلی درحال افزایش است ولی در کنار آن حتی با فرض صادرات با قیمت دلار آزاد، شاهد کاهش سودآوری صادرات هستیم. از سوی دیگر عدم رشد قیمت دلار آزاد به معنی فقدان جو روانی برای رشد نرخ در بازار داخلی است و ناخودآگاه میل به خرید با قیمت بالاتر تضعیف خواهد شد. البته گران نشدن محصولات نهایی قطعا یک سیگنال مثبت و امیدوارکننده برای همه اقشار در جامعه است ولی در شرایطی که دلار نیمایی هفته‌ای یک درصد افزایش نرخ دارد نمی‌توان این روند کلی را مثبت ارزیابی کرد زیرا هم به محدودیت بیشتر حجم تولید و کاهش سودآوری واحدهای تولیدی منجر شده و هم احتمال افزایش مجدد نرخ بیکاری را تقویت می‌کند.
از سوی دیگر رشد یک درصدی دلار نیمایی در هفته‌های اخیر اگر تداوم یابد به معنی افزایش نرخ ۴ درصدی ماهانه خواهد بود و این روند اگر تداوم یابد بر قیمت‌های پایانی برای مصرف‌کننده نهایی مؤثر بوده و چیزی جز یک سیگنال تورمی جدید به‌شمار نمی‌رود. البته در گذشته نیز به این مطلب اشاره کرده بودیم ولی گویی کمتر کسی به آن توجه کرده است. در این شرایط شاید کاهش قیمت‌های پیشنهادی از سوی تولیدکننده در صنایع بالادستی بتواند محرک جدیدی برای بازار باشد ولی باز هم نقش بدنه تصمیم‌سازی دولتی را در بهبود این شرایط کمرنگ جلوه نمی‌دهد.
بهبود شکننده حجم معاملات پلیمرها
در هفته گذشته حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا با رشد کمتر از ۶ درصد به نزدیکی ۴۸ هزار تن رسید که اگرچه به نسبت هفته قبل از آن شاهد بهبود نسبی بازار هستیم ولی هنوز به معنی خروج از رکود نیست.
این حجم معاملاتی بیشترین رقم ثبت شده در ۴ هفته اخیر است و اگر قرار باشد بازار از روال راکد فعلی خارج شود باید منتظر معاملاتی بیش از ۶۰ هزار تن در هفته باشیم آن هم در شرایطی که متوسط حجم معاملات هفتگی سال گذشته نزدیک به ۶۳ هزار تن بوده است.
در هفته گذشته حجم تقاضا نیز با رشدی نزدیک به ۱۳ درصد روبه‌رو شد و به بیش از ۷۳ هزار تن رسید که باز هم بالاترین رقم در ۴ هفته اخیر است. از سوی دیگر عرضه‌ها نیز بیش از ۵ درصد رشد داشته‌اند و به نزدیکی ۸۸ هزار تن رسیده که بالاترین رقم ثبت شده در سال‌جاری است و بالاتر از متوسط عرضه هفتگی سال قبل (۷۱ هزار و ۸۰۲ تن) است.
این روند کلی به معنی فراهم بودن شرایط برای افزایش حجم معاملات است یعنی عرضه نسبتا کافی در بازار وجود داشته و شاهد رشد روزشمار تقاضا هستیم ولی باز هم نمی‌توان گفت که از رکود خارج شده‌ایم. شاید این هفته را بتوان زمانی سرنوشت‌ساز برای بازار به‌شمار آورد زیرا رشد حجم معاملات مخصوصا اگر برجسته و گسترده باشد به معنی یک گام بزرگ برای خروج از رکود خواهد بود و یک زیرساخت اصلی را برای بهبود بازار فراهم می‌کند. البته هنوز نمی‌توان گفت که رکود به پایان رسیده یا قدم‌های فعلی برای خروج از رکود به قدری قدرتمند است که می‌تواند در ادامه فعالیت خود قدم‌های بزرگ‌تری را به همراه داشته باشد. شاید این هفته را بتوان هفته سرنوشت برای بازار پلیمرها یا سایر بازارهای کالایی به‌شمار آورد زیرا می‌تواند جریان کلی معاملات و نوسان قیمت‌ها را ترسیم کند.
شواهد کلی در بازارهای مختلف حکایت از آن دارد که جرقه‌های رونق پراکنده‌ای درحال مشاهده است ولی این شواهد به داده‌های بنیادین بزرگ‌تری نیاز دارد. به‌عنوان مثال جرقه‌های رشد قیمت پراکنده در بازار پلیمرها یا بورس کالا را می‌توان مشاهده کرد؛ حجم معاملات رشد ملایمی را تجربه کرده و افزایش فعالیت‌های تجاری و تولیدی را می‌توان به‌صورت زیرپوستی مشاهده کرد. میزان سفته‌بازی و واسطه‌گری‌ها به نسبت کاهش یافته و میزان فعالیت واحدهای تولیدی واقعی هم افزایش داشته است. روند کاهش قیمت‌ها در بازار پلیمرها و حتی بازارهای فلزی به‌شدت کند شده و هیچ بعید نیست که این روند وارد یک فاز صعودی شود حتی در این شرایط ثبات نرخ و عدم افت قیمت‌ها را می‌توان یک داده مثبت ارزیابی کرد.
تمامی این موارد درحالی است که بازارهای جهانی هم چیزی از یک رکود کم ندارد به‌خصوص در حوزه محصولات پتروشیمی داده‌های خطرناک و نگران‌کننده‌ای را شاهد هستیم که احتمال افت بیشتر قیمت‌ها را مطرح می‌کند. باید به صراحت عنوان کرد که سرعت‌گیر اصلی در بازارهای جهانی با محوریت محصولات پتروشیمیایی و حتی فلزی‌ها بهای نفت‌خام است و تنش‌های موجود در کنار تلاش تولیدکنندگان برای مدیریت بازار است که این نرخ را در سطوح فعلی حفظ کرده است. شرایط به گونه‌ای است که گویا بازارها به نفت ارزان‌تر نیاز دارند و شاید کشورها برای حمایت از اقتصادهای خود به هر قیمتی به سمت تامین نفت ارزان حرکت کنند. این شرایط به معنی یک افت نرخ جدی در بازار جهانی نفت‌خواهد بود که می‌تواند یک فاز نزولی جدید را در بازارهای جهانی رقم بزند. البته هنوز نمی‌توان در مورد این داده به صراحت سخن گفت ولی ذات افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی به معنی سخت‌تر شدن رقابت در بازارهای صادراتی هم به‌شمار می‌رود و برای تولیدکنندگان داخلی هم محصولات نهایی و هم مواد اولیه، پتانسیل افت صادرات را باید لحاظ کرد یا درآمدزایی صادراتی محدود خواهد شد. این داده هم یک سیگنال محدودکننده مهم برای بازارهای داخلی است.
یک سیگنال مثبت در بازار محصولات شیمیایی
بازار محصولات شیمیایی بورس کالا وارد یک فاز مثبت شده است که با توجه به ویژگی‌های فنی این گروه کالایی می‌توان این داده را یک سیگنال مثبت از بهبود وضعیت تولید در صنایع تکمیلی قلمداد کرد. در این گروه کالایی واسطه‌گری و سفته‌بازی نقش‌آفرینی چندانی ندارد و می‌توان گفت که داده‌های افزایشی از حجم معاملات به معنی افزایش واقعی حجم تولید است. در هفته گذشته حجم معامله ترکیبات شیمیایی به بیش از ۲۵ هزار و ۷۰۰ تن رسیده است که بالاترین رقم ثبت شده از هفته منتهی به ۲ خردادماه است یعنی حجم معاملات در هفته قبل به بالاترین رقم در ۵ هفته اخیر دست یافته است.
این درحالی بود که میزان تقاضا هم در بالاترین رقم در ۵ هفته اخیر قرار داشته و اگر باز هم شاهد رشد تقاضا باشیم می‌توان گفت که بازار از منظر فاز تقاضا از رکود خارج شده است. در هفته گذشته بیش از ۶۲ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفته است که باز هم در بالاترین رقم در ۵ هفته گذشته است.
این داده‌ها به این معنی است که اگر باز هم شاهد رشد حجم معاملات یا افزایش تقاضا در این گروه کالایی باشیم می‌توان احتمال خروج از رکود را برجسته‌تر از قبل ارزیابی کرد. البته بازار شیمیایی‌ها برای خروج واقعی از رکود به حجم معاملاتی بالاتر از ۳۰ هزار تن در هفته نیاز دارند که این داده در صورت تحقق اثرگذاری مستقیم بر بازار پلیمرها خواهد داشت.
