افزایش دسته جمعی قیمتهای پایه مواد پلیمری در این هفته، در اولین اثرگذاری خود، باعث رشد قیمت ها در بازار آزاد شد. حال، باید دید که وضعیت بازار پلیمرها در هفته های آتی به چه سمت و سویی خواهد بود؟
به گزارش صنایع پلاستیک، دیروز یکشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸، مطابق روالی که دفتر توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ اختیار کرده است، قیمت های پایه مواد پلیمری و شیمیایی برای اعمال در معاملات آخرین هفته اردیبهشت ماه ۹۸ بورس کالای ایران و تالار محصولات پتروشیمی اعلام شد.
در لیست قیمتهای پایه جدید دیروز، بدون تردید افزایش حدودا سه درصدی {۲.۸۹ درصدی} قیمت دلار نیمایی مهمترین عامل در رشد دسته جمعی قیمت ها بود. اما در عین حال، بسیاری از گریدها کمتر از ضریب رشد نرخ دلار پایه محاسبات و کشف قیمتهای پایه (یعنی سه درصد) با افزایش رو به رو شدند که این موضوع نشان دهنده دو موضوع است، یکی اثر کاهشی نرخ میانگین قیمتهای جهانی بر کشف قیمت های داخلی و دیگری تمایل بازار داخلی پلیمرها به کاهش قیمت ها، که این دو فاکتور هر یک هم علت و هم معلول دیگری هم به شمار می آیند.
برای تحلیل بازار آتی پلیمرها، نباید فراموش کرد، که ما در دهه نخست ماه رمضان به سر می بریم و در این دهه به صورت سنتی تقاضا {در بیشتر گریدها} کاهش می یابد، هر چند ممکن است که در مواد و گریدهایی خاص نظیر PET بطری با افزایش تقاضا مواجه باشیم، به ویژه اینکه ماه رمضان با فصل بهار و آغاز گرمای هوا و در نتیجه آغاز تقاضای فصلی پلی اتیلن ترفتالات همزمان شده است. اما این یک واقعیت است که در ماه رمضان و محرم، در مجموع سمت تقاضای بازارها و از جمله بازار پلیمرها با کاهش نسبی مواجه می گردد. از همین رو، هفته گذشته پس از مدتها، حجم معاملات پلیمرها در بورس کالای ایران، به زیر هفتادهزار تن سقوط کرد.
با توجه به اینکه متاسفانه روابط تهران – واشنگتن رو به فزونی تنش دارد و ایالات متحده آمریکا عزم خود را برای فشار حداکثری بر دولت و ملت ایران جزم کرده است، در چشم انداز کوتاه و میان مدت، احتمال کاهش چشمگیر و قابل توجه قیمت دلار دیده نمی شود و همین موضوع سبب می گردد، تا هر هفته علی رغم افزایشی بودن قیمتهای پایه، ما شاهد رقابتهای شدیدی بر سر مواد عرضه شده باشیم. چرا که خریداران می دانند در هفته های آتی می توانند به علت افزایش مداوم قیمت دلار موادی که امروز می خرند را گرانتر به فروش برسانند و یا اگر تولیدکننده باشند، در بهترین حالت، با خود محاسبه می کنند که اگر با همین قیمت مواد را امروز به دست نیاورند در روزها و هفته های آتی باید مقادیر بیشتری نقدینگی برای تهیه آن بپردازند که در شرایط کنونی بنگاههای صنعتی، وضعیت برای آنها بسیار دشوارتر خواهد شد.
در بازار آزاد مواد پلیمری از برخی تجار و دلالان منفعت طلب، – متاسفانه – امید دارند که ایران مطابق وعده خود پس از پایان مهلت شصت روزه ای که به اتحادیه اروپا، برای بهره مندی از فواید برجام داده است، با غنی سازی در سطح بیش از ۳.۶۷ درصد گاز اورانیوم، عملا از برجام خارج گردد و به این ترتیب، بازارها از جمله بازار پلیمرها با یک شوک قیمتی مواجه شوند. این شوک طبعا در بازارهایی که قیمت گذاری در آنها مستقیما با قیمت دلار گره خورده است، شدیدتر خواهد بود. از همین رو، برای من جای تعجب نیست اگر در هفته های پیش رو، عده ای سفته باز و دلال به این امید، وارد گود شده و اقدام به خریدهایی با رقابت بالا نمایند و سعی کنند با خریداری سهمیه از برخی از تولیدکنندگان سودجو و برخی دیگر از صنعتگران فاقد چاره، همه عرضه ها را از آن خود نمایند تا در آینده یگانه مرجع قیمت گذاری در بازار آزاد به شمار روند. هر چند تعیین سقف برای گریدهایی خاص، تا حدی این مهم را با دشواری مواجه می سازد، لیکن با توجه به عدم نظارت و شفافیت، احتمال انجام چنین امری را آنطور که بایسته است، کاهش نمی دهد.
بازی با عرضه ها؛
سناریوی پس از ماه رمضان چیست؟
باری، در سوی تقاضا البته با پایان ماه رمضان، وضعیت دوباره به حالت عادی بازخواهد گشت و میزان کسری تقاضا در این مدت، در بازه ای کوتاه پس از ماه رمضان خود را نشان خواهد داد. به زبان ساده تر، کسانیکه در ماه رمضان {اغلب تولیدکنندگان} از خرید خود کاسته اند، پس از این ماه تقاضایشان را افزایش می دهند و سعی می کنند، کسری خرید مواد در این مدت زمانی را پس از ماه رمضان جبران نمایند که این به مفهوم ایجاد یک تقاضای واقعی و افزون بر تقاضای جاری و عادی بازار پلیمرهاست. در شرایط عادی، یعنی اگر در سمت عرضه، ثبات واقعی وجود داشته باشد، چنین رخدادی منجر به افزایش رقابت و در نتیجه قیمت ها خواهد شد. اما، متاسفانه ما شاهد هستیم که هم اکنون پتروشیمی ها، با عرضه های قطره چکانی دست به مدیریت بازار می زنند و از همین طریق سودهای کلانی به جیب می زنند. حال اگر این مدیریت عرضه وجود داشته باشد، و علی رغم تاکیدات موکدِ موجود در صورتجلسه های کمیته تخصصی پتروشیمی، همچنان پتروشیمی ها به بهانه های گوناگون از ارایه کف عرضه سر باز زنند، بعد از ماه رمضان که تقاضا روندی صعودی دارد، افزایش قیمت به مراتب شدیدتر از حالت عادی در یک بازار نرمال خواهد بود.
به نظر می رسید، صادرات محصولات پتروشیمی به دلیل نقل و انتقالات مالی پس از تحریم ها مشکل شود، و همین مساله سبب شود تا وضعیت عرضه پلیمرها توسط پتروشیمی ها در بازار داخل کمی بهبود یابد، اما همین مدیریت عرضه ها سبب شده است که عملا چنین اتفاقی رخ ندهد و با کمبود عرضه در بیشتر گریدها مواجه باشیم.
توجه داشته باشید، حالا که سخنانی مبنی بر تحریم محصولات پتروشیمی مطرح شده است – فارع از اینکه عملا این تحریم شدنی باشد یا خیر، که قابل بحث است – طرفهای خارجی خریدار محصولات پتروشیمی های ایران، استدلال خواهند کرد که کار کردن با پتروشیمی های ایران، برای ما ریسک دارد و از همین رو شرکتهای پتروشیمی می بایست شرایطی را فراهم کنند، که ادامه خرید خریداران خارجی از نظر آنها در مجموع مقرون به صرفه باشد و این به مفهوم تخفیف های آنچنانی است که پتروشیمی ها ناچارند به شرکتهای خارجی – که اکثرا هم رقبای ما در صنایع پایین دستی هستند، مثلا شرکتهای ترک، هندی یا چینی – بدهند. این تخقیف ها نه تنها سودآوری خود پتروشیمی ها را کاهش می دهد، بلکه باعث می شود عملا صنایع پایین دستی کشورمان از جمله صنعت پلاستیک نیز به علت اختلاف فاحش قیمت در ماده اولیه { با مرجعی یکسان در داخل ایران } توان رقابتی خود را در بازارهای صادراتی از دست دهند و ضربات جبران ناپذیری از این حیث تحمل نمایند.
انگیزه پتروشیمی از صادرات ارران؟
اما چرا شرکتهای پتروشیمی علی رغم اینکه قیمت های پایینی برای محصولاتشان دریافت می کنند {درست مانند شرایطی که فروش نفت در دوران تحریم ها در گذشته داشته و هم اکنون نیز دارد.} حاضر هستند تا محصولاتشان را به کشورهای خارجی بفروشند، اما در تامین بازار داخل به مدیریت بازار دست می زنند؟ اولا که پتروشیمی ها، می خواهند بخشی از سود از دست رفته خودشان به علت تحریم ها را از بازار داخل جبران نمایند که این نوع دیگری از فشار به تولیدکننده داخلی را سبب می شود، ثانیا مساله دریافت ارز مطرح است.
پتروشیمی ها مدتی است به دومین تامین کنندگان ارز، پس از فروش نفت که در انحصار دولت است، بدل شده اند و همین مساله آنها را ترغیب می کند با وجود جبر بر ارزان فروشی محصولاتشان نسبت به رقبا، به ادامه صادراتشان بپردازند. در یکی دو روز اخیر، یکی از نمایندگان از عدم امکان نظارت بر بازگشت ارز حاصل از صادرات توسط پتروشیمی ها، شکایت کرده بود و در عین حال همین حالا، در ماجرای فساد بزرگ در شرکت بازرگانی پتروشیمی، شاهد هستیم که چه روشهایی برای تبدیل دلار به ریال و کسب سودهای میلیون دلاری وجود دارد!! { البته ما کسی را به انجام تخلف و جرمی متهم نمی کنیم اما به روشهایی که دادستان محترم، در کیفرخواست خود در ارتباط با تحصیل مال نامشروع از طریق تبدیل دلار به ریال، به اشکال گوناگون، طرح کرده است اشاره می کنیم که می تواند، محرک خوبی برای ادامه صادرات باشد.} در ضمن توجه داشته باشید، با توجه به مضایق موجود در تهیه ارز توسط دولت، نباید خیلی تعجب کرد اگر دستگاههای نظارتی دست کم فعلا، چشم بر برخی از موارد ببندند و یا امتیازاتی به پتروشیمی ها اعطا نمایند تا حتا شده از بخشی از ارزهای حاصل از صادرات آنها برای رفع حاجات و نیازهای ملک و ملت استفاده نمایند.
باری از اصل سخن دور نیافتیم، کوتاه اینکه بر خلاف تصور، مشکل شدن صادرات محصولات پتروشیمی نه تنها برای تولیدکننده داخلی صنایع پایین دستی پتروشیمی (از جمله صنعت پلاستیک) حسنی نداشته است، بلکه به شرحی که رفت محل خسران و زیان نیز بوده است و سبب نشده است که توجه پتروشیمی ها به تامین نیاز داخل معطوف گردد.
نتیجه گیری:
در مجموع می توان نتیجه گرفت که با توجه به تغییر وضعیت تقاضا در پایان مبارک رمضان و خروج آن از وضعیت فعلی به سمت رونق بیشتر، در کنار دورنمای تیره ای که برای قیمت دلار دیده می شود و مدیریت عرضه ها توسط پتروشیمی ها در بازار داخل، نباید به آینده و حتا ثبات نسبی قیمت مواد پلیمری در یک بازه کوتاه و میان مدت امید بست و به نظر می رسد اگر تمهیدی اندیشیده نشود، هر هفته با افزایش گروهی قیمت پلیمرها مواجه باشیم که در نهایت مصرف کننده نهایی باید تاوان آنرا بپردازد و در صورت عدم توان پرداخت این تاوان، با تعطیلی بیشتر واحدهای تولیدی پلاستیک و یا در حالت بهتر تعدیل نیروی روزافزون کارگران مواجه خواهیم بود.
