به گزارش گروه تحلیلی صنایع پلاستیک، متاسفانه در شرایط بحرانهای اقتصادی، نظیر احیای رژیم تحریمی ایالات متحده علیه کشورمان، شاهد افت تقاضا در بخش های گوناگون به ویژه تولید هستیم. مزید بر این معضل، شیوع بیماری کووید-۱۹ نیز امسال سبب شده است تا هم تقاضا در بازار محصولات و مصنوعات پلاستیکی کاهش یابد و هم قیمتها با روندی افزایشی مواجه گردند. در این مطلب به بررسی افق پیش روی بخش های گوناگون صنایع پلاستیک در این روزها پرداخته ایم که به هیچ عنوان، نوید روزهای خوبی را نمی دهد.
کاهش تقاضا در بازار محصولات پلاستیکی، به دلیل اولویت بندی خانوارها، خاصه خانوارهای طبقات متوسط و کمتر برخوردار در هنگامه بحران ها رخ می دهد. در رفتارشناسی اقتصادی، دهک های میانی و پایینی، به هنگامی که یک رویداد غیرمترقبه رخ می دهد، صرفا به تامین نیازهای اولیه می پردازند، چرا که تخمینی از زمان پایان بحران و هزینه های اضافی که ممکنست در طی این رویداد غیرقابل پیش بینی بر آنها تحمیل شود، ندارند. این رفتارمحافظانه کارانه بر بخشی بزرگی از تولیدکنندگان صنعت پلاستیک اثر می گذارد. مثلا اگر خانواده ای قصد داشته است که در سال جدید، کفپوش پی وی سی آشپزخانه اش را عوض کند، احتمالا این برنامه را تا انتهای بحران شیوع کرونا به تعویق خواهد انداخت، و همین تعویق تقاضا در نگاه و مقیاس کلان، سبب می شود تا فشار زیادی بر تولیدکنندگان و تبدیل کنندگان صنعت پلاستیک از ناحیه ضعف تقاضا وارد شود.
در این بین اما، تنها گروهی که از این رکود و تعلیق کرونایی ضرر می کنند، تولیدکنندگان مستقیم مصنوعات و محصولات پلیمری نیستند. بلکه شما باید به این جمع تولیدکنندگان انواع مستربچ، افزودنی، مواد اولیه، قالبسازان و ماشین سازان را نیز اضافه کنید. اقتصاد امری متسلسل و به هم پیوسته است، ارایه دهندگان هر خدماتی به این صنعت، از صنعت حمل و نقل گرفته تا مطبوعات تخصصی پلاستیک نیز در امان نخواهند بود. چرا که وقتی تولیدی نباشد، نیازی به حمل مواد اولیه به کارخانه نیست، وقتی که تقاضایی نباشد، قرنطینه در اکثر کشورها حاکم باشد، خبر جدیدی وجود ندارد که مطبوعات را سرپا نگاه دارد و …. .
البته پر واضح است که در اثنای همین بحران، برخی گروههای تولیدی زیر مجموعه صنعت پلاستیک، نظیر زنجیره تولید انواع بسته بندی های پلاستیک، فیلم های پلاستیک، ظروف یکبارمصرف و البسه و تجهیزات مراقبت شخصی نظیر ماسک و عینک بازاری پر رونق تر از گذشته یافته اند، اما به راستی این گروهها چند درصد کل صنعت پلاستیک کشور را تشکیل می دهند؟ به این دو گروه، تولیدکنندگان انواع تجهیزات مصرفی بیمارستانی را نیز اضافه نمایید. تجهیزاتی چون سرنگ یا کیسه های خون و … . اما اینها درصد ناچیزی از کل صنعت پلاستیک کشور را تشکیل می دهند. طرفه آنکه، اگر تحریم نبودیم به لطف شرایط کشورمان و مائده های طبیعی ایران زمین، همین صنایع می توانستند در جهان بازارهای زیادی برای خود بیابند، چرا که ایران از جمله معدود کشورهایی است که تقریبا تمام زنجیره تولید صنعت بسته بندی و پلاستیکش بومی است اگر از ماشین آلات و برخی از مواد و افزودنی های خاص بگذریم. این صنعت می توانست، بازارهای بسته بندی مواد شوینده را تا بریتانیا تامین نماید، چرا که در بریتانیا در هنگامه بحران کرونا، صابون مایع وجود داشت اما بسته بندی آن وجود نداشت! علت هم این بود که ووهان چین و لومباردی ایتالیا، دو مرکز مهم تولید بسته بندی های اینچنینی، از مراکز اصلی شیوع کووید-۱۹ بودند، اما متاسفانه، تحریم ها به این شکل مانع از سود واقعی برای صنایع حتا پر رونق ما در این ایام شد.
باری، وقتی که تزریق کار پلاستیک، با بحران و رکود در تقاضا مواجه باشد، سفارش ندارد، وقتی که وی سفارش نداشته باشد، فروشنده مواد اولیه نمی تواند انواع پلیمر موردنظر مشتریان خود را به فروش برساند. به خدمات قالبسازی هم نیازی نیست، چون اصولا قطعات تولید شده در گذشته هم دیگر خریدار چندانی ندارند چه رسد به قطعه جدید و قالب جدیدی … حتا قالبهای قدیمی مستهلک هم نمی شوند!!! طبعا تولیدکنندگان مواد افزودنی و مستربچ و .. نیز در این ایام در رکود نسبی به سرخواهند برد.
معروفست، که برخوردارترین گروه در صنعت پلاستیک ماشین سازان و تولیدکنندگان تجهیزات جانبی هستند. { چه آنها که همه ماشین را وارد می کنند و چه آنها که بخش هایی را وارد می کنند. } اما حتا ماشین سازان هم در این شرایط، با دشواری هایی مواجه می شوند تا زنجیره تولید صنعت پلاستیک، به صورت کلی از بالاترین تا پایین ترین بخش آن، در بحران فرو رود. چرا که وقتی بحرانی بر جامعه حاکم است، سرمایه گذاری جدید در آن صورت نمی پذیرد. سرمایه ذاتا، به دنبال بستری آرام و مطمئن است و هیجان مداوم و عدم قطعیت حاکم بر بحران، با منطق سرمایه جور در نمی آید. لذا ماشین سازان، از فروش ماشین آلات و تجهیزات جانبی به واحدهای جدید صنعتی محرومند. سایر واحدها هم که نه تولیدشان گسترش یافته که بخواهند ماشینی اضافه کنند، نه ماشین آلاتشان به علت کار فراوان در هنگام رکود فرسوده می شود، لذا حتا این بخش از صنعت پلاستیک نیز، در این ایام با دشواری های فراوان مواجه هستند.
واردکنندگان و صادرکنندگان
به طور خاص اگر بخواهیم در مورد واردکنندگان مواد، افزودنی ها و ماشین آلات پلاستیک صحبت کنیم علاوه بر تحریم ها و شیوع کرونا، این بخش که خودشان را نمی توان مولد دانست، اما محصولاتی که وارد می کنند در تولید نقش بسزایی دارد با گل به خودی هایی نظیر بروکراسی پیچیده، مراتب گمرکی دشوار، شرایط رفع تعهد ارزی سنگین و خطر حمل و نقل پول مواجه اند!!!
مسوولان بخش دولتی و خصوصی حداقل باید بکوشند که واردات مرتبط با صنایع را تسهیل کنند، چرا که صنعت اشتغالزاست و صنایع پایین دستی پتروشیمی و از جمله صنعت پلاستیک از صنایع با ضریب اشتغالزایی بالاست، لذا در این شرایط که بنا به نظر سنجی ایسپا، از هر ۸ نفر، ۱ نفر به خیل جمعیت بیکاران کشور افزوده شده است، این وظیفه مسوولانست که شرایط را برای سرپا نگه داشتن واحدهای صنعتی حفظ نمایند و این مهم تنها با دادن وام های حفظ اشتغال میسر نیست. مساله اصلی تولید امروز کاهش تقاضاست و در این بین نقش واردکنندگان در همه بخش ها برای تولید ما حیاتی است. در صنعت ماشین سازی برای مثال، اصولا قطعاتی وجود دارد که ما دانش فنی ساخت آنها را نداریم و حالا حالاها هم به دست نخواهیم آورد، لذا ناچار به واردات هستیم! یا برخی آنتی اکسیدان ها یا افزودنی ها، به طور کلی به صورت انحصاری توسط چند کمپانی خاص تولید می شوند! جز واردات، هیچ جایگزینی سریعی برای این موارد وجود ندارد.
حال که به بخش واردکنندگان ملزومات صنعت پلاستیک پرداختیم، بد نیست به موضوع صادرات و صادرکنندگان مصنوعات پلاستیک نیز نگاهی بیاندازیم. به جز پتروشیمی ها که کانالهای خود را برای صادرات مواد اولیه شان دارند، و علی رغم تحریم ها اینکار را به خوبی انجام می دهند، یک تولیدکننده صنعت پلاستیک که با همه دشواری ها توانسته است برای خود بازاری در کشورهای همسایه دست و پا کند، حالا با شیوع کرونا با مرزهای بسته و هزینه های اضافه، مواجه می شود. مرزها بسته است و صادراتی صورت نمی گیرد. حتا در صورت صدور محصولات نیز، جوامع مقصد به دلیل رفتار محافظه کارانه انسان در بحران ها، تقاضای سابق را ندارند. برای مثال مشکل حیاتی و مهم صادرکنندگان عدم وجود نقدینگی است. در این شرایط دشوار، رییس بانک مرکزی با پیشنهاد رییس کنفدراسیون صادرات مبنی بر پرداخت بخشی از طلب صادرکنندگان که ناشی از بازگشت هزینه عوارض و ارزش افزوده در سالهای گذشته است مخالفت می کند. { نمونه ای دیگر از گل به خودی ها }
مخلص کلام اینکه مجموعه موارد فوق، سال سختی را برای همه صنایع و از جمله تمام زنجیره ارزش صنعت پلاستیک ترسیم می نماید. اگر وضعیت شیوع کرونا، همچنان ادامه داشته باشد،چنانکه دارد و در افق پیش رو گشایشی دیده نمی شود، شاهد به محاق رفتن بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک، متوسط و حتا بزرگ در صنعت و علی الخصوص صنعت پلاستیک خواهیم بود. این بعنی بیکاری صدها هزارکارگر و عواقب بسیار خطرناک امنیتی، اجتماعی، اخلاقی و … بعد از آن.
