آمارهای منتشر شده از سوی موسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که دست کم تا ۱۰ سال آینده تقاضا برای انواع محصولات پلی‌استایرنی رشد تقاضای ۲ درصدی را به صورت سالانه تا سال ۲۰۳۰ میلادی تجربه خواهد کرد.
به گزارش صنایع پلاستیک به نقل از دوماهنامه “توسعه پتروشیمی” «پارس چنوبی» بزرگترین هدیه برای توسعه صنعت پتروشیمی ایران است، میدان مشترک گازی که با توسعه آن سبد متنوعی از انواع خوراک شامل متان، اتان، پروپان، بوتان و میعانات گازی برای تامین خوراک پتروشیمی‌ها و خلق ارزش افزوده برای دست کم مدت زمان ۲۵ تا ۳۰ سال پاسخگو است، نزدیکی مبادی تولید و مصرف خوراک، وجود خط ساحلی گسترده در عسلویه و کنگان و در نهایت وجود زیرساخت‌های بندری و دریایی با هدف تولید و صادرات مستقیم محصولات به بازارهای بزرگی همچون حاشیه جنوبی خلیج فارس، هند، چین و کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا همگی دست به دست همه داده تا با توسعه پارس جنوبی یک مزیت بزرگ و استراتژیک برای شکل گیری و توسعه صنایع پتروشیمی نصیب اقتصاد، صنعت و تجارت ایران شود.
در طول پنج سال گذشته مهمترین و اولویت دارترین برنامه دولت توسعه پارس جنوبی و از محل توسعه این میدان مشترک با قطر ضمن سبقت از رقیب شیخ نشین حاشیه جنوبی خلیج فارس، طرفیت تولید گاز متان به بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز تا آبان ماه امسال افزایش یافته و پیش بینی می‌شود با تکمیل و بهره‌برداری از پنج فاز جدید این ظرفیت از مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز هم عبور کند. همسو با افزایش ظرفیت تولید متان، تولید خوراک ارزشمند و استراتژیک اتان هم در طول سال‌های اخیر با یک افزایش قابل تامل روبرو شده و هم اکنون ظرفیت تولید اتان به ۶ میلیون تن در سال افزایش یافته که با بهره‌برداری قریب الوقوع پنج فاز جدید ۱۳، ۱۴، ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی، پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس، طرح استحصال اتان پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی، پالایشگاه پارسیان سپهر (طرح استحصال اتان پالایشگاه گاز پارسیان)، فاز اول پتروشیمی بوشهر این ظرفیت تا سال آینده از مرز ۱۴ میلیون تن عبور می‌کند و در صورت بهره‌برداری از طرح‌هایی همچون پالایشگاه گاز یادآوران یا ان.جی.ال ۳۲۰۰ با هدف جمع آوری گازهای همراه میادین نفتی غرب کارون، ان.جی.ال‌های ۳۱۰۰ (دهلران)، ۲۳۰۰، ۲۴۰۰ و ۱۸۰۰ ظرفیت تولید خوراک با ارزش اتان ایران تا سال ۱۴۰۰ به بیش از ۱۷ میلیون تن می‌رسد تا ایران با سبقت از رقبایی همچون عربستان سعودی، کویت، عراق، قطر، ترکمنستان و امارات متحده عربی به بزرگترین تولیدکننده اتان گاز غرب آسیا و حوزه خلیچ فارس تبدیل شود. افزایش ظرفیت تولید اتان به منزله یک چراغ سبز بزرگ برای افزایش ظرفیت تولید اتیلن بوده که باید از آن به عنوان مادر خوراک‌های کلیدی صنایع پتروشیمی یاد کرد، محصولی که در صورت تکمیل زنجیره ارزش می‌توان کلکسیونی از محصولات با ارزش افزوده پلیمری را تولید و عرضه کرد.
در طول چند سال گذشته یکی از مسیرهای تکمیل زنجیره ارزش اتیلن تولید محصولاتی همچون انواع پلی‌اتیلن سبک، سبک خطی، سنگین و اتیلن گلایکول‌ها بوده اما به نظر می‌رسد در کنار تولید این محصولات باید از استایرن منومر و در نهایت تولید انواع محصولات پلی استایرنی به عنوان یکی از مسیرهای ایجاد حداکثر ارزش افزوده در صنعت پتروشیمی یاد کرد. در شرایط فعلی با بهره‌برداری از طرح‌ها و مجتمع‌های کوچک و بزرگی همچون پتروشیمی کاویان، پلیمر آریا ساسول، امیرکبیر، مارون، جم، مروارید، شازند، تبریز و بندرامام مجموع ظرفیت تولید سالانه اتیلن کشور به حدود هفت میلیون و ۳۰۰ هزار تن در سال رسیده است. با این وجود در کنار افزایش تولید اتان، هم اکنون اجرای ۱۳ طرح افزایش ظرفیت تولید اتیلن در صنعت پتروشیمی در قالب دو برنامه میان مدت و بلند مدت کلید خورده به طوری‌که بالغ بر ۶ میلیون و ۶۵۰ هزار تن اتیلن از محل ساخت و راه‌اندازی مجتمع‌های جدید شامل گچساران، فاز دوم توسعه ایلام، فاز دوم پتروشیمی بوشهر، فیروزآباد، دهلران و طرح جدید الفین بندرامام به ظرفیت تولید این محصول استراتژیک پتروشیمی افزوده خواهد شد. همزمان با احداث طرح‌های جدید برنامه میان مدت دیگری به منظور افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی ظرفیت تولید اتیلن در مجتمع‌های موجود صنعت پتروشیمی شامل پلیمر آریا ساسول، امیرکبیر، جم، کاویان و مارون در دستور کار قرار گرفته که پیش بینی می‌شود با اجرای طرح‌هایی ۲۰ تا ۲۴ ماهه تولید اتیلن صنعت پتروشیمی حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن در سال افزایش یابد. در نهایت با اجرای این برنامه ها پیش بینی می‌شود ظرفیت تولید اتیلن ایران به بیش از ۱۴ میلیون تن در سال افزایش یابد و جهش در تولید اتیلن عملا مسیر توسعه صنایع پلی استایرنی را در صنعت پتروشیمی کشور هموار می‌کند. به منظور تولید محصولات استایرن منومری، ابتدا باید مجتمع‌هایی از جنس پتروشیمی پارس در کشور طراحی و ساخته شود و عملا از ظرفیت دو خوراک اتیلن و بنزن (یکی از محصولاتی که با استفاده از خوراک فراوان اتان موجود در کشور قابلیت تولید بالایی دارد) نسبت به تولید اتیل بنزن در نهایت استایرن منومر اقدام کرد.
نیم نگاهی به وضعیت عرضه و تقاضای خوراک استایرن منومر، در صنایع پتروشیمی کشور نشان می‌دهد که در طول سال‌های اخیر با بهره برداری و یا اجرای طرح‌های جدید توسعه‌ای شامل طرح توسعه پتروشیمی تبریز، قائد بصیر، انتخاب، تخت جمشید پارس، تخت جمشید عسلویه و توسعه صنایع پائین دستی ظرفیتی معادل ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار تن برای مصرف خوراک استایرن منومر در کشور شکل گرفته و این درحالی است که با بهره‌برداری از پتروشیمی پارس و تبریز سالانه قابلیت تولید حدود ۷۰۰ هزار تن استایرن منومر برای تامین خوراک صنایع موجود وجود دارد و عملا با بهره‌برداری از طرح‌های در دست اجرا همچون فاز اول پتروشیمی کیمیا صنایع دالاهو، شیمیایی صدف، واحد ABS پتروشیمی جم به‌عنوان طرح‌های پارک استایرن عسلویه تقاضا برای استایرن منومر در صنعت پتروشیمی کشور به مرز یک میلیون تن در سال می‌رسد و عملا تولید مجتمع‌های پتروشیمی موجود نه تنها پاسخگوی نیازهای داخلی نیست که باید نسبت به واردات این خوراک با ارزش اقدام کرد.
با افزایش ظرفیت تولید اتان و به تناسب آن اتیلن و بنزن، این قابلیت در صنعت پتروشیمی ایران وجود دارد تا نسبت به طراحی و ساخت طرح‌های جدید تولید استایرن منومر اقدام کرد زیرا در شرایط فعلی ظرفیت و تقاضای بالایی در صنایع میان دستی و پائین دستی موجود در کشور و بازارهای هدف خوبی در کشورهای همجوار به ویژه ترکیه برای تولید و عرضه انواع محصولات پلی‌استایرنی وجود دارد. در شرایط فعلی سه نوع محصول پلی استایرنی شامل پلی‌استایرن انبساطی (EPS)، پلی‌استایرن معمولی (GPSS) و پلی‌استایرن مقاوم (HIPS) قابلیت تولید در ایران را دارد و آمارهای منتشر شده از سوی موسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که دست کم تا ۱۰ سال آینده تقاضا برای انواع محصولات پلی‌استایرنی رشد تقاضای ۲ درصدی را به صورت سالانه تا سال ۲۰۳۰ میلادی تجربه خواهد کرد. علاوه بر این فقط در منطقه خاورمیانه که از آن باید به عنوان یکی از کانون‌های تولید اتان و اتیلن صنایع پتروشیمی جهان یاد کرد هم همواره تقاضا بیش از عرضه برای محصولات پلی‌استایرنی وجود دارد و عملا کشورهای رقیبی همچون عربستان، قطر و امارات نمی‌توانند در حوزه تولید و صادرات این محصول پر طرفدار پلیمری مزاحمتی برای پتروشیمی ایران داشته باشند.
در پایان باید به این نکته تاکید کرد که دوره ظرفیت سازی در صنایع پتروشیمی جهان صرفا با ساخت و بهره‌برداری از مجتمع‌های تک محصولی همچون اوره، آمونیاک و متانول به سر آمده و کشورها به دنبال ایجاد حداکثر ارزش افزوده برای تولید محصولات پتروشیمی و فرآورده های پلیمری هستند و ایران با توجه به در اختیار داشتن سبد متنوعی از انواع خوراک های مایع و گازی به ویژه ظرفیت مازاد میعانات گازی که به دلیل تحریم‌ها عملا امکان صادرات آن با محدودیت‌هایی روبرو شده می توان مجتمع‌هایی در حد و اندازه پتروشیمی نوری، جم، بندر امام، پلیمر آریا ساسول، مارون، تبریز، بوعلی سینا، شازند و … را هر یک از آنها به تنهایی کلکسیونی از محصولات پتروشیمی، شیمیایی و پلیمری هستند را تولید کرد زیرا در شرایط تحریم سبد متنوعی از انواع محصولات پتروشیمی نقش یک برگ برنده بدون رقیب را بازی می‌کند.
