ابهام در بازار و توقف معاملات پلیمرها به واسطه وضعیت عجیب قیمت دلار

این هفته شاهد کاهش حدودا ۱۰ درصدی حجم معاملات پلیمرها نسبت به هفته گذشته بودیم و در کنار آن، قیمت دلار نیمایی در روزهای پایانی هفته حتا به سیصدتومان کمتر از قیمت دلار بازار آزاد رسید، که شرایط را برای خروج از رکود در آینده احتمالی دشوار تر می کند.

به گزارش صنایع پلاستیک، این هفته مجموع معاملات بهین یابی روزهای دوشنبه (۱۷.۳۰۰) و سه شنبه (۲۳.۴۰۰) حدودا ۴۰.۷۰۰ تن بود و اگر مجموع معاملات غیر بهین یابی پلیمرها در بورس کالای را نیز به آن بیافزاییم، نهایتا این هفته حدودا ۴۵.۴۰۰ تن پلیمر در بورس کالا، تالار محصولات پتروشیمی داد و ستد شد.

این میزان، نسبت به هفته گذشته بازار پلیمرها که حجم معاملاتی حدودا ۵۰.۶۰۰ تنی را به ثبت رساند، حکایت از کاهشی حدودا ۴.۹۰۰ تنی دارد. اگر بهبود بازار انواع  پی وی سی  به علت کاهش قیمت دی اتیل هگزانول و روغن DOP نبود و پی وی سی ها در معاملات بهین یابی این هفته خود، چیزی بیش از دو برابر هفته های  اخیر خریداری نمی شدند،  این پتانسیل وجود داشت که حتا حجم کل معاملات این هفته نزدیک به تقریبا ۹.۰۰۰ تن کاهش را نسبت به هفته گذشته کثبت نمایند. یعنی به جای حدودا ۱۰ درصد کاهش در هفته جاری، می توانست ۲۰ درصد افت در حجم معمالات به ثبت برسد و حجم پلیمرهای داد و ستد شده در بورس کالا را تا نزدیکی به مرز خطر، یعنی ۴۰.۰۰۰ تن پایین بکشد.

توجه داشته باشید، این کاهش حجم معاملات و پتانسیل کاهش حجم بیشتر از این در حالی بود که به علت روند افزایشی قیمت دلار نیمایی و نیز صعودی بودن میانگین قیمت پلیمرها در سطح جهان، افق قیمتی پیش روی معامله گران را برای هفته آتی افزایشی نشان می داد و همین موضوع، عده ای را که نقدینگی داشتند، واداشت تا برای جلوگیری از خرید مواد موردنیازشان در هفته های آتی با قمیت های بالاتر، این هفته دست به خرید از بورس کالای ایران بزنند تا به این وسیله از ضرر بیشتر جلوگیری کنند. البته هنوز هم به نظر قیمت های هفته آتی افزایشی می آیند اما یک اتفاق جالب و عجب موجب ابهام در بازار و توقف معاملات شده است.

پایان هفته علی رغم دلایل معمول هفته های اخیر، نظیر ضعف تقاضای موثر به جز چند کالا و گرید خاص، کمبود شدید نقدینگی و … یک آیتم موثر و عجیب دیگر هم وجود داشت که باعث سردرگمی بازار و معامله گران آن شده بود. گرایش کاهشی قیمت دلار در بازار آزاد و روند توقف ناپذیر افزایشی قیمت دلار نیمایی، یکی دیگر از عواملی بود که احتمال پیش بینی وضعیت قیمت پلیمرها در هفته های آتی را در هاله ای از ابهام فرو برد و در نتیجه معامله گران بورس کالای ایران و تالار محصولات پتروشیمی ترجیح دادند، تا یکشنبه آتی صبر کنند و به جز ضرورت دست به خرید نزنند. به بیان ساده، یکی دیگر از دلایل کاهش حجم تبادلات در بورس کالا برای پلیمرها، نزدیک شدن قیمت بازار آژاد  و نیمایی بود. (در واقع از مرحله ای به بعد قیمت دلار نیمایی نسبت به دلار آزاد، بیشتر شد که این مساله که قابل پیش بینی ولی عجیب بود، باعث شد تا بازاریان با شرایطی دشوار مواجه شوند. در چنین شرایطی که هیچ چیز معلوم نیست، عدم معامله گزینه مورد علاقه بازارست. تا زمانیکه تکلیف مشخص شده و آینده پیش بینی پذیر شود.)

در زمان تنظیم این گزارش هنوز قیمت دلار نیمایی نسبت به قیمت دلار صرافی ها در بازار آزاد، بیش از ۱۰۰ تومان بیشترست. چنین شرایطی اگر در بازار ارز حفظ شود، آنگاه باید دید که در هفته های آتی وضعیت کشف قیمت های مواد پلیمری چگونه خواهد بود. کاهش قیمت دلار در بازار آزاد در کنار کاهش تقاضای واقعی بازار پلیمرها به علت رکود، گرایش به کاهش قیمت مواد پلیمری را تقویت می کند. این درحالیست، که در نگاهی خوشبینانه – در صورت ادامه این وضعیت و محاسبه قیمت های پایه مواد پلیمری با دلار نیمایی- قیمت های پایه هفته آتی نیز افزایشی یا حداقل با ثبات خواهند بود. همین مساله سردرگمی عجیبی را بین فعالان بازار پلیمرها ایجاد کرده است.

در حالی که بازار آزاد پلیمرها تمایل به کاهش قیمت دارد، قیمت های پایه اگر بر مبنای دلار نیمایی محاسبه شوند( و اگر قیمتها در همین لحظه مبنا باشند. یا روند افزایشی دلار نیمایی و کاهشی قیمت دلار آزاد ادامه داشته باشد.) اگر افزایشی نباشند، کاهشی هم نخواهند بود. در چنین شرایط، نوعی ابهام در بازار شکل می گیرد که اولین اثر منفی آن، عدم خرید و فروش و انجام معامله در بازارست.

اثر منفی دیگری که ادامه قیمتگذاری پلیمرها با دلار نیمایی دارد، اینست که وقتی دلار بازار آزاد کاهش می یابد، در افکار عمومی مصرف کنندگان نهایی یک نوع توقع کاهشی شکل می گیرد، به این معنا که با کاهش قیمت دلار مصرف کنندگان محصولات نهایی پلیمری انتظار دارند، قیمت ها اگر کاهش نمی یابند دست کم ثابت بمانند اما دلار نیمایی که روندی صعودی دارد، باعث می شود که قیمت پایه مواد اولیه افزایش یابد. در چنین شرایط اصولا برای تولیدکننده صرف نمی کند که تولید کند و این به معنای تعمیق رکود هر چه بیشتر در بازار پلیمرهاست.

مدتهاست که نسبت به تداخل دلار نیمایی در قیمتگذاری نرخ پایه انواع مواد پلیمری و شیمیایی نقد داریم، حالا همین فاکتور باعث پیچیده تر شدن شرایط بازار و عدم امکان تشخیص وضعیت بازار در آینده نزدیک شده است. طرفه آنکه، میانگین قیمت های جهانی که دیگر فاکتور دفتر توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی در کشف قیمتهای پایه است، دو هفته ایست که در فاز افزایشی قرار گرفته اند و همه چیز دست به دست هم داده است تا قیمت های پایه هفته آتی در صورت استفاده از فاکتورهای فرمول کشف قیمت ها، افزایشی به نظر آیند. در حالیکه چنانکه تشریح شد، به علت کاهش قیمت دلار بازار آزاد، جو روانی انتظار کاهش قیمت محصولات نهایی را دارد. کاهش قیمت محصولات نهایی، وقتی قیمت مواد اولیه بالا و بالاتر می روند، امکان پذیر نیست و همین موضوع به دست کشیدن از تولید می انجامد که این به معنای از دست رفتن مشاغل، تعمیق رکود، کاهش قدرت خرید ناش از تشدید بیکاری و پیشامد دهها مشکل دیگرست.

نتیجه اینکه چون ما پیشگو نیستیم، و دفتر توسعه صنایع پایین دستی هم سابقه دست بردن در فرمول کشف قیمت ها را دارد، باید تا روز یکشنبه منتظر بمانیم و ببنیم که اولا آیا همچنان قیمت دلار آزاد، پایین تر از قیمت دلار نیمایی خواهد ماند و ثانیا در صورت چنین رخدادی، دفتر توسعه صنایع پایین دستی از همان روش و فرمول قدیمی خود تبعیت خواهد کرد یا خیر؟  تازه در نظر داشته باشید، ما از بررسی تاثیرات کمتر شدن قیمت دلار بازار آزاد از دلار نیمایی بر صادرات محصولات پتروشیمی را بررسی نکردیم که خود بر مشکل می افزاید.

نکته ای که باید در انتها به این مطلب اضافه کنم اینست که دولت و بانک مرکزی به صورت هدفمندی قیمت دلار نیمایی را بر خلاف دلار قیمت دلار بازار آزاد، در سیر افزایشی قرار داد. بحث تک نرخی کردن ارز و تشکیل بازار متشکل ارزی از یکسو، هدف اصلی دولت بود اما در کنار آن دولت می خواست و می خواهد مشوق هایی را برای صادرکنندگان، خاصه پتروشیمی ها ایجاد نماید تا دلارهایشان را از حسسابهایشان در کشورهای خارجی بیرون کشیده و در سامانه نیما عرضه کنند تا دولت بیش از این ناچار به تزریق ارز از ذخایر خود، جهت تامین ارز برای واردات بخش خصوصی و خصولتی نکند. وقتی نرخ دلار نیمایی از قیمت دلار آزاد بیشتر باشد، انگیزه خوبی برای صاحبان ارزهای حاصل از صادرات وجود خواهد داشت (به ویژه پتروشیمی ها که دارای منابع کلان ارزی هستند.) که نسبت به عرضه ارز خود در سامانه نیما مبادرت ورزند و در شرایطی که آنرا “اکازیون” باید نامید، ارزشان را به فروش رسانند.