از این هفته، هر هفته (روزهای چهارشنبه یا پنجشنبه)، یک مقاله فنی-آموزشی در ارتباط با ماشین آلات قالب گیری تزریقی را با همکاری و تلاش کارشناسان فنی شرکت نکو بهینه ماشین (NBM) برای شما مخاطبان گرامی منتشر می کنیم که مطمئنا می تواند برای شما مفید به فایده باشد. این هفته، موضوع این مقاله «مراقبت و نگهداری از سیستم هیدرولیک» است که نکات مهمی را در بر دارد.
مقدمه
سیستم های هیدرولیک مستقل از اندازه و محل کاربرد، تقریباً دارای اجزای یکسانی هستند. الکتروموتور، پمپ، شیر، فیلتر، لوله و ….. اجزا تشکیل دهنده این سیستم هستند و بدیهی است که مراقبت و نگهداری از این سیستم زمان توقف ماشین و هزینه های تعمیراتی را کاهش خواهد داد.
مراقبت از روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک همانند خون در سیستم هیدرولیک می باشد. روغن هیدرولیک وظیفه انتقال فشار و انرژی، کاهش اصطکاک، انتقال حرارت قطعات، جمع آوری ذرات مکانیکی ناشی از سایش و جلو گیری از زنگ زدگی را بعهده دارد. در سیستم هیدورلیک دستگاه های تزریق پلاستیک از روغن های هیدرولیک معدنی (پایه نفتی) استفاده می شود.
برای استفاده بهینه از روغن های هیدرولیک به چهار مورد زیر بایستی توجه ویژه نمود:
۱- کنترل دما ۲ – تمیزی سیستم هیدرولیک ۳ – تمیزی روغن ۴ – برنامه آنالیز کیفیت روغن
کنترل دما
با گردش روغن از تانک به پمپ، لوله ها و شیر فشار شکن (شیر ریلیف)، دما در آن بالا می رود. دمای زیاد باعث اکسید شدن روغن و ته نشین شدن لجن در سیستم خواهد شد. همچنین در صورت پایین بودن دمای روغن بیش از حد متعارف، احتمال میعان بخار آب در تانک روغن و بروزکاویتاسیون در پمپ وجود دارد.
دمای مناسب روغن حدود ۴۵ درجه سلسیوس با تلرانس ۵± درجه بوده و در ماشین های NBM، سیستم در دمای ۵۶ درجه بطور اتوماتیک قطع می شود. در توصیف اختلاف بین دمای نرمال و دمای بحرانی می توان از تشابه محدوده نرمال دمای بدن (۳۷ درجه)، حالت تب که تا ۴۰ درجه است و بالاتر از آن که منتج به تشنج خواهد شد اشاره نمود. لذا قطع اتوماتیک سیستم در دمای ۵۶ درجه به این معنا نیست که دمای ۵۴ درجه دمای خوبی است.
لجن ایجاد شده در دمای بالا، مانع حرکت شیرها، انسداد روزنه های فیلتر و گیر کردن شیرهای سروُ خواهد شد. اطمینان حاصل نمایید که سیستم خنک کننده (چیلر یا برج خنک کننده، لوله ها و مبدل ها) بدرستی کار می کند.
در سیستم های مدرن دارای شیرهای سروُ پر فشار (در محدوده bar ۲۷۵) و دمای بالا که زمان ماندگاری روغن در تانک نیز کوتاه است هوا بخوبی از روغن جدا نشده و به خارج هدایت نمی شود. هوای داخل روغن در اثر فشار و دمای بالا، خود عامل ایجاد حرارت شده و بطور موضعی دما بشدت افزایش می یابد (هوا در اثر تراکم داغ می شود) دمای زیاد هوا باعث آزاد شدن نیتروژن شده که در ترکیب با لجن حاصل از اکسید روغن، لجن به مراتب بدتری را ایجاد نموده که احتمال گیرپاژ کردن قطعات مکانیکی اجزا هیدرولیک را به همراه دارد.
نظافت سیستم هیدرولیک
حتا ماشین های نو نیز ممکن است تمیز نباشند. همیشه بایستی دقت کرد تا سیستم عاری از گرد و خاک، آب، پلیسه و سایر ذرات باشد. مجراهای ورودی و خروجی سیستم، بایستی بدقت کنترل شوند تا موارد اشاره شده در بالا به سیستم وارد نشوند.
تمیزی روغن هیدرولیک
مراقبت از روغن هیدرولیک با انبارداری و حمل صحیح آن شروع می شود. برای جلوگیری از آلوده شدن روغن، آنها را در محل مخصوص و در ظرف های خاص نگهداری روغن که بایستی تمیز هم باشند نگهداری نمایید.
متأسفانه فیلترها اغلب فراموش می شوند و سیستم با روغن کثیف کار می کند. بدون توجه به اینکه فیلتر کثیف است یا نه، در زمان مقرر فیلتر را تعویض نمایید. در صورت کثیف شدن فیلتر، روغن به اندازه کافی به داخل پمپ وارد نشده و نمی تواند کاتریج، پره و رینگی را خنک و به اندازه کافی چرب نماید و در صورت ادامه کارکرد باعث داغ شدن و آسیب دیدگی پمپ می شود. بدیهی است که پمپ داغ نیز روغن را داغ و آسیب های اشاره شده در پاراگراف های بالا را تشدید می نماید.
آنالیز روغن هیدرولیک
شرکت های تولید کننده روغن، تعویض سالانه روغن هیدرولیک را توصیه می نمایند. آنچه توسط شرکت NBM توصیه شده برای ماشین های نو تعویض بعد از ۲۰۰۰ ساعت کارکرد اولیه و از آن به بعد هر ۷۰۰۰ ساعت می باشد. اما می توان با آنالیز خواص روغن این زمان را افزایش داد. از آنجاییکه در ایران امکان آنالیز روغن برای همه مشتریان وجود ندارد، توصیه میشود حداقل هر سه ماه یکبار از روغن نمونه گیری شده و کیفیت ظاهری آن و همچنین عدم اختلاط با آب و عدم وجود ذرات خارجی را کنترل نمود.
مراقبت از سیستم هیدرولیک
نگهداری سیستم هیدرولیک ارتباط مستقیم با نگهداری و مراقبت روغن هیدرولیک دارد. به همین منظور توصیه می شود که اپراتورها و یا مسئولین نت نسبت به کنترل ۱۰ گانه زیر اقدام نمایند.
- سطح روغن را کنترل نمایید و در صورت کم بودن روغن، روغنی که از همان مارک قبلی و با مشخصات مشابه است را از طریق فیلتر به تانک اضافه نمایید. هرگز روغن های متفاوت را با هم مخلوط نکنید.
- مسیر ورودی هوا به تانک را بررسی نمایید و درصورت وجود فیلتر آنرا تمیز نمایید و از سوراخ کردن آن پرهیز شود.
- فیلترها را از نظر ظاهری و یا از طریق سنسورهای وکیوم که کثیفی آنهار ا نشان می دهند (اگر بین راه فیلتر و پمپ تعبیه شده باشد) کنترل نمایید.
- همیشه مراقب نشتی ها باشید. نشتی ها علاوه بر مشکلات زیست محیطی و ایمنی، باعث افزایش مصرف روغن شده و در صورت ادامه و کاهش سطح روغن، باعث داغ شدن سیستم می شوند (زمان ماندگاری روغن در تانک کاهش می یابد و روغن زودتر به گردش در می آید). روغن های ریخته شده بر روی بدنه دستگاه تزریق پلاستیک را مجدداً به تانک برنگردانید.
- دمای روغن را بطور دائم از طریق ترموکوپل های تعبیه شده در ماشین کنترل نمایید. دمای مناسب کارکرد ۵±۴۵ درجه است. از طریق کنترل سیستم خنک کننده تلاش نمایید تا دمای روغن در محدوده عدد اسمی باشد.
- از طریق نمونه برداری و یا کنترل با چراغ قوه از عدم وجود کف اطمینان حاصل نمایید (بطور معمول حباب های ریز هوا در روغن وجود دارند ولی در اینجا کف مد نظر است که بزرگ بوده و با چشم براحتی قابل تشخیص هستند).
علت وجود کف میتواند: سطح پایین روغن، سوراخ بودن لوله یا شلنگ مکش به پمپ (مکش هوا به پمپ)، دمای پایین روغن، ویسکوزیته بالای روغن (که اجازه خروج هوا به بالا را نمیدهد و همچین بدلیل عدم جریان روان به سمت پمپ، میزان وکیوم افزایش خواهد یافت) و آب بند نبودن شفت پمپ باشد.
درصورتیکه هوا از طریق مسیر ورودی به داخل پمپ وارد می شود با مسدود کردن سوراخ، تغییر صدای قابل ملاحظه ای در پمپ بوجود می آید. پمپی که هوا را به داخل میکشد صدایی شبیه چرخاندن چندین تیله در یک ظرف را میدهد.
درصورت وجود کف در روغن، روغن سفید خواهد شد که در صورت راکد ماندن و عدم استفاده پس از گذشت چند ساعت هوا از آن تخلیه خواهد شد. اما عامل دیگری نیز میتواند روغن را سفید یا شیری رنگ کند و آن عامل آب سیستم خنک کننده است. درصورتیکه روغن شیری رنگ بود و با گذشت چند ساعت از زمان خاموشی ماشین رنگ آن تغییر نکرد تردیدی نیست که آب به درون سیستم هیدرولیک نفوذ کرده است (عمدتا نفوذ آب بدلیل سوراخ بودن مبدل می باشد).
- به صدای پمپ به دقت گوش دهید تا از عدم وجود کاویتاسیون اطمینان حاصل نمایید. کاویتاسیون با هوا کشیدن پمپ متفاوت است ولی تشابهاتی هم دارند. کاویتاسیون وقتی اتفاق می افتد که در مجرای ورودی پمپ (در هنگام مکش)، بعلت کاهش فشار هوای، داخل روغن آزاد می شود و هوای آزاد شده در خروج از پمپ بعلت متراکم شدن بصورت انفجاری به دیواره های پمپ برخورد می کند. این برخوردهای انفجاری بشدت به پمپ آسیب می رساند. پمپی که کاویتاسیون در آن اتفاق افتاده صدای ناله یا زوزه میدهد. دلایل وجود کاویتاسیون همانند کف است به استثنای سوراخ در مسیر ورودی پمپ. اما چطور میتوان پمپی را که صدای آن ناشی از کف است را از پمپی که صدای آن ناشی از کاویتاسیون است را متمایز نمود؟
یک راه تمایز این دو، وجود سنسور وکیوم در مسیر مکش و مقایسه فشار وکیوم با اعداد شرکت سازنده پمپ است. در صورتیکه این عدد بیشتر یا مساوی عدد شرکت سازنده بود کاویتاسیون اتفاق نیافتاده است.وجود کف نیز در تانک علامت این است که کاویتاسیون اتفاق نیافتاده است.
- از روغن نمونه برداری نموده و رنگ، بو و تمیزی آنرا کنترل نمایید. توجه داشته باشید که کنترل چشمی فقط کثیفی های شدید را نشان می دهد.
- با کمک ترمومترهای مادون قرمز، دمای بدنه و بوبین شیرهای سروُ را کنترل نمایید اگر دمای آنها از حد متعارف بیشتر بود شیر بصورت روان کار نمی کند.
- دمای داخل محفظه موتور الکتریکی را با ترمومترهای مادون قرمز کنترل نمایید.
توصیه هایی برای تعویض روغن هیدرولیک
در زیر به مراحل صحیح تعویض روغن هیدرولیک اشاره می شود:
- همیشه روغن را در زمانی که گرم است تخلیه نمایید تا ذرات خارجی در آن معلق باشند.
- روغن داخل سیلندرها، اکومولاتورها و لوله ها و شلنگ ها را نیز تخلیه نمایید.
- پس از تخلیه روغن هیدرولیک از طریق پیچ تخلیه، با کمک پمپ دیگری روغن باقی مانده در کف تانک را کشیده و کف تانک را با پارچه تمیز نمایید.
- آهنربای داخل تانک را نیز بگونه ای تمیز کنید که هیچ پلیسه ای به آن نچسبیده باشد.
- داخل تانک را با پارچه دیگری که پرز ندهد کاملاً تمیز کنید.
- بدنه فیلترها را تمیز و قسمت های قابل تعویض را تعویض نمایید.
- مخزن را با روغن هیدرولیک نو پر نمایید و اطمینان حاصل کنید که هوای داخل مخزن براحتی تخلیه میشود. تا حدود ۳ ساعت ماشین را استارت ننمایید تا حباب های هوا از روغن خارج شوند.
- ماشین را روشن و عملکردهای آنرا کنترل نمایید.
در سیستم هایی که میزان لجن ته نشین شده بیش از حد متعارف است میتوان از حلال های نفتی استفاده نمود.
نکات ایمنی
چون سیستم هیدرولیک در فشار بالا کار میکند قبل از اقدام به باز کردن اجزا آن، سیستم را خاموش و فشار سیستم را آزاد نمایید. در صورت بروز نشتی و پاشش روغن هیدرولیک با فشار زیاد به بیرون، از تماس آن با بدن جداً خودداری نمایید. در تماس با پمپ، شیرها و الکتروموتور مراقب سوختگی پوست بدلیل دمای بالای آنها باشید. سعی کنید که بدن و لباس های شما با اجزا متحرک ماشین در تماس نباشد.
منبع : واحد خدمات پس از فروش NBM
