به گزارش صنایع پلاستیک، برآیند نقشه‌ی راه دولتهای یازدهم و دوازدهم در صنعت پتروشیمی کشور نشان می‌دهد این صنعت در دوران تحریم نه تنها پا پس نکشید بلکه دورانی مملو از رونق در امر تولید را در تاریخچه‌ی خود به ثبت رساند. افزایش حجم تولیدات پتروشیمی کشور، در خاورمیانه و همچنین در سطح جهانی خودنمایی کرد. بنا به اذعان مدیرعامل وقت شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در سال ۹۱ حجم صادرات محصولات پتروشیمی در دولت دهم برابر با ۱۶ میلیون تن و با ارزش ۱۲ میلیارد دلار بوده است. این مقدار در سال ۹۶ به بیش از ۲۲ میلیون تن افزایش یافت. البته افزایش حجم تولیدات و صادرات پتروشیمی کشور در همان ماه‌ها و سالهای آغازین دولت تدبیر و امید کاملا محسوس بود.
افزایش تولید پلی‌اتیلن در صنعت پتروشیمی کشور، یکی از شاخصه های مهم رشد پتروشیمی در سالهای اخیر بود؛ همان ماده‌ی استراتژیکی که نقصانِ تولید آن می‌تواند نبض سالم یک اقتصاد شکوفا را با نوساناتی ناهنجار آمیخته کند.
دولت یازدهم از همان ابتدای کار، برای توسعه صنعت پتروشیمی گامهای اساسی برداشت. ماحصل حداقلیِ تلاش مدیریت جدید در زمینه پتروشیمی و تولید پلی‌اتیلن را می توان از تامین آب شرب عشایر لارستان توسط مخازن پلی‌اتیلنی تا تامین نیاز پارک‌های تفریحی شهرهای مختلف به وسائل بازیِ پلی‌اتیلنی مشاهده کرد. نکته‌ی مثبت تصمیمات دولت تدبیر و امید نگاه به توان داخلی بود. از همین‌رو در سال۹۸، لیسانس یک واحد پلی‌اتیلن سنگین با ظرفیت ۳۱۰ هراز تن در سال به مجتمع پتروشیمی تبریز واگذار شد. اهمیت این موضوع بدان دلیل است که این واحد، اولین واحدِ پلی‌اتیلن سنگین کشور با تکیه بر دانش بومی به شمار می‌آید. بهره برداری از این واحد، ایران را به جمع معدود کشورهایی پیوند زد که دارای لیسانس تولید پلی‌اتیلن هستند. مهندس «بهزاد محمدی» مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مراسم امضای قراداد اعطای لیسانس واحد پلی اتیلن سنگین، ایکی از الزامات برای رسیدن به توسعه پایدار را دسترسی به دانش فنی ارزیابی کرده و گفته بود: این اتفاق در بعد مناسبی در پژوهش و فناوری پتروشیمی در جریان است. اگر بتوانیم در دانش فنی فرآیندهای پایه ورود کنیم، راه برای دانش‌های کلیدی نیز باز خواهد شد. مهندس محمدی آن روز ابراز امیدواری کرده بود با تکرار اعطای این لیسانس به پایداری صنعت پتروشیمی کمک شود.
همزمان با انعقاد قراردادهایی که ایران را به باشگاه نخستینها در حوزهی پلی‌اتیلن سوق می‌داد، کلنگ‌هایی زمین خوردند که میزان تولید پلی‌اتیلن را ناگهان جهش دادند. کلنگ بزرگترین واحد تولیدی پلی‌اتیلن سمنان در زمینی به مساحت سه هکتار در سال ۹۵ به زمین زده شد. واحد مذکور ۵ فاز دارد که تولید پلی‌اتیلن در فاز سوم آن است. تولید سالیانه‌ی پلی‌اتیلن این فاز بالغ بر ۲۰ هزار تن برآورد می‌شود. در سالهای راه‌اندازی این واحد تولیدی، چند کیلومتر آنطرف‌تر و در استان لرستان، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی این استان، از تولید سالانه ۳۰۰ هزار تن پلی‌اتیلن سنگین و سبک خطی در پتروشیمی لرستان خبر داد. حفظ توان تولید این پتروشیمی و راه‌اندازی کامل، در دولت تدبیر و امید اتفاق افتاد. این واحد از بزرگترین واحدهای پلیمری در ایران به شمار می‌آید. چنین ساخت و سازهایی در حوزه تولید پلی‌اتیلن همچنان ادامه دارد و جایگاه صنعت پتروشیمی ایران را ارتقا داد.
جایگاه پلی‌اتیلن ایران
یکی از دلایل موفقیت افزایش میزان تولید پلی‌اتیلن در دولت یازدهم و دوزادهم، پی بردن به دانش تولید کاتالیست‌های تحریمی بود. به عنوان مثال کاتالیستی که در تولید پلی‌اتیلن گرید ۱۰۰ در ساخت لوله‌های پلی‌اتیلن مورد استفاده قرار می‌گیرد که بعد از اعمال تحریم‌ها به ایران وارد نشد. رونمایی از تولید بومی این نوع کاتالیست در اواخر سال ۹۷ صورت گرفت.
همین نگاه به توان داخل منجر شد تا ضمن اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، صادرات غیر نفتی کشور، از جمله محصولات پلی‌اتیلن سبک و سنگین به خارج، نه تنها کاهش نیابد بلکه بعضا با افزایشی نسبتا چشمگیر همراه شود. جایگاه صادرات پلی‌اتیلن ایران به سایر کشورها حتی بعد از بازگشت تحریم‌ها کم و بیش باقی ماند. آنچنانکه وقتی کارخانه‌های پتروشیمی ایلام و کردستان به جهت بارندگی‌های اوائل سال ۹۸، خط تولید پلی‌اتیلن خود را موقتا تعطیل کردند، به جهت اهمیت صادرات پلی‌اتیلن ایران به چین، نرخ پلی‌اتیلن در این کشور در هر تن ۷۵ یوآن بالا رفت. این در حالی است که عربستان سعودی در صادرات پلی‌اتیلن به چین یکی از رقبای مهم ایران محسوب می‌شود. با این وصف با توقف موقتی صادرات پلی‌اتیلن ایران به چین، شاهد افزایش ۷۵ یوآنی آن شدیم. این موضوع نشان دهنده‌ی جایگاه بازار پلی‌اتیلن ایران حتی در دوران تحریم است.
برنامه‌ریزی برای تولید پلی‌اتیلن در اواسط سال ۹۸ نتایج امیدوارکننده‌ی دیگری به همراه داشت. با دست‌یافتن به توان تولید پلی‌اتیلنِ مخصوص تولید باک پلیمری خودرو، نیاز ایران به کشورهای سوئیس و آلمان مرتفع شد. در این مورد ویژه، با ظرفیت تولید ۵۰ هزار تن در سال، تمام نیازهای داخلی کشور در زمینه تولید باک پلیمری به کشورهای خارجی، رفع شد. همین وضعیت نیز برای “بویه‌های پلی‌اتیلن اقیانوسی” در اردیبهشت امسال به ارمغان آمد. هم‌اکنون بهره‌برداری از این بویه‌ها به منظور حفظ ایمنی آبراه خورموسی، کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیر و کاهش هزینه‌های بهره‌برداری از علائم کمک ناوبری در مجتمع بندری امام خمینی آغاز شده است. این موفقیت یک صرفه‌جویی ارزی ۳۵۰ هزار دلاری ایجاد کرد.
در زمینه‌ی رکورد شکنی در تولید پلی‌اتیلن می‌توان به پتروشیمی مهر هم اشاره کرد. پتروشیمی مهر رکورد بیشترین میزان تولید محصول پلی اتیلن سنگین با تناژ ۱۹۰ هزار تن در شش ماهه اول سال جاری را در مقایسه با مقادیر تولیدی از ابتدای بهره برداری مجتمع تاکنون به ثبت رسانده است. بالاترین رکورد تولید شش ماهه، مربوط به سال ۱۳۹۶ با تناژ ۱۶۱ هزار تن بود. پتروشیمی جم نیز از ثبت چنین رکوردهایی بی‌نصیب نماند. طبق آمار انتشار یافته، رکورد بیشترین تولید پلی‌اتیلن سنگین پتروشیمی جم از ابتدای بهره‌برداری، در سال ۹۸ به ثبت رسیده بود. این واحد در سال ۹۸ موفق به ثبت رکورد تولید ۳۰۸ هزار تن در سال معادل ۱۰۳ درصد ظرفیت اسمی خود شد. اخبار افزایش تولید پلی‌اتیلن در پتروشیمی‌های ایران در حالی منتشر می‌شود که چند شرکت آمریکاییِ تولید پلی‌اتیلن به دلایل مختلف از امر تولید بازماندند و به تعطیلی کشیده شده‌اند تا پیروزی‌هایی صنعت پتروشیمی بیش از پیش ملموس شود.
هبه‌ای به دولت سیزدهم
موضوعی که در افزایش تولید پلی‌اتیلن پتروشیمی‌های کشور نقش بسیار مهمی را ایفا کرد، خط لوله‌ی اتیلن غرب بود. هر میزان تولید اتیلن در کشور افزایش یافت، به همان مقدار نیز توان تولیدی پلی‌اتیلن در پتروشیمی‌های کشور بخصوص غرب کشور با افزایش روبرو شده است. در این افزایش تولید می‌توان اسامی پتروشیمی‌های دیگری را نیز عنوان کرد. از جمله پلی‌اتیلن سنگین و سبک خطی پتروشیمی مهاباد، پلی‌اتیلن سبک لاله و همچنین پتروشیمی ایلام با اعلام گزارش‌هایی از ثبت رکوردهایی در سال ۹۸ خبر دادند. اکنون در سال ۹۹ ضمن جان گرفتن خط لوله اتیلن غرب و همچنین برنامه‌هایی که در جهش دوم و سوم پتروشیمی‌ها در ایران در نظر گرفته شده، باید منتظر ثبت رکوردهایی رویایی در حوزه تولید پلی‌اتیلن باشیم. این افزایش تولید و جهش‌های سه‌گانه، هبه‌ای از دولت کنونی به دولت آینده خواهد بود. ظرفیت تولید محصولات پلی‌اتیلن ایران با افتتاح پتروشیمی میاندوآب، به مرز ۵ میلیون تن رسیده و هم‌اکنون ساخت پنج طرح با هدف افزایش تولید پلی‌اتیلن در کشور فعال شده است.
