اثر شیوع همه گیری کرونا بر پتروشیمی جهان و بازگشت تقاضا تا سال ۲۰۲۱

به گزارش صنایع پلاستیک، ویروس همه‌گیری جهانی کرونا (کووید-۱۹) دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی از شهر ووهان چین آغاز شد و با سرعت نگران‌کننده‌ای در سراسر جهان گسترش یافت تا جایی که مبتلایان به این بیماری از مرز ۵ میلیون نفر گذشت وسبب اختلالی اساسی در اقتصاد جهانی شد.  در این مطلب، مروری کردیم بر روند پاندمی و از زوایای گوناگون اثر شیوع همه گیری کرونا بر پتروشیمی جهان و بازگشت تقاضا تا سال ۲۰۲۱ مورد بررسی قرار داده ایم. در واقع به نظر می رسد که روند کاهش تقاضا تا اواخر سال ۲۰۲۰ و حتا اوایل ۲۰۲۱ هم کم و بیش ادامه داشته باشد و کم کم در اواسط سال ۲۰۲۱ دوباره به حالت عادی خود بازگردد، اما این تنها آسیبی نبود که صنعت پتروشیمی جهان از کرونا خورده است. در ادامه به سایر موارد همه خواهیم پرداخت.

تا اواسط ماه مارس، مرکز همه گیری از چین و ایران به سمت اروپا رفت و جنوب اروپا، خاصه ایتالیا و اسپانیا به مرکز پاندمی بدل شدند و سپس کشورهای شمالی تر  نظیرفرانسه، هلند، بلژیک و بریتانیا نیز به وضعیت وخیمی دچار شدند و تلفات انسانی در این کشورها به یکباره شدت گرفت. پس از افزایش سرعت همه گیری در اروپا، شاهد اجرای سیاست قرنطینه در این کشورها بودیم که به صورت وسیع و سختگیرانه صورت گرفت. به علت بنیه ی مالی بهتر، سخت ترین نوع قرنطینه در اروپا اعمال شد.

در ادامه مسیر حرکت پاندمی کرونا از شرق دور به غرب دور، بیماری به ایالات متحده آمریکا رسید و عدم مدیریت دولت پوپولیست ترامپ، باعث شد تا شاهد مرگ بیش از یکصد هزار انسان در این کشور باشیم. مکزیک، اکوادور، شیلی برزیل و برخی دیگر از کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی هم در شرایط بسیار ناطلوبی قرار گرفتند. امروز یک سوم از کل قربانیانِ ویروس کووید-۱۹ در جهان به ایالات متحده آمریکا تعلق دارند. روسیه و برزیل هم که دیرتر واردِ گود درگیری شدند، با شتاب خیره کننده ای از مبدا بیماری پیشی گرفته اند و خود را به ایالات متحده نزدیک می کنند.

محدودیت های شدید سفر، بسته شدن صادرات، اعمال قوانین سفت و سخت برای حمل و نقل دریایی و قوانین سختگیرانه قرنطینه نتیجه این روندی بود که بالاتر سعی کردیم، به اختصار شرحی از آن به دست دهیم. در شرایطِ بحرانی، خانوارها یک رفتار جمعی مشابه انجام می دهند و آن موکول کردنِ نیازهای غیرضروری شان به بعد از گذر از بحرانست. این مهمترین اثر منفی کرونا بود، که سبب شد تا تقاضای جهانی برای بسیاری از محصولات و از جمله محصولات تولیدی پتروشیمی و شیمیایی به شدت کاهش یابد. ضمن اینکه همزمان با وقوع پاندمی یا همه گیری کرونا، جنگ نفتی روسیه و سعودی هم قیمت نفت را به شدت کاست و به قیمتهای اوایل دهه نود بازگرداند!

در صنعت نفت و پالایش، کاهش شدید تقاضا برای سوخت و نفت خام به خاطر لغو سفرهای هوایی {بنزین جت }، سفرهای زمینی { به علت قرنطینه و عدم استفاده از خودروها و میلیونها لیتر بنزین روزانه } سمت تقاضای بازار را به شدت تضعیف کرد و وقتی تقاضا از بازاری رخت بربندد، اینکه شما چه چیز را به چه قیمت و چه حاشیه سودی عرضه می کنید، دیگر ارزش چندانی ندارد! سقوطِ شدید قیمت ها، ناشی از عدم تقاضای به تعویق افتاده تا رفع بحران، این صنایع را وارد دفاز بحرانی کرد. پتروشیمی ها هم از این قائده مستثنی نبودند، آنها که به صورت عمده پلیمر و مواد شیمیایی تولید می کنند، با افت تقاضای صنایع پایین دستی، دچار کاهش شدید قیمت محصولاتشان شدند. کاهش سود و به تاخیر انداختن پروژ های توسعه ای کمترین کاری بود که صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در این مدت انجام دادند!

پتروشیمی و یک استثناء: 

شاید پتروشیمی ها خوش شانس ترین، بخش از صنایع بالادستی بودند. چرا که کاهش قیمت ها در زمانی رخ داد که با کاهش قیمت نفت، قیمت خوراک پتروشیمی ها نیز به شدت کاهش یافت. این موضوع سبب شد، با وجود کاهش قیمت، حاشیه سودِ پتروشیمی ها تا حد زیادی حفظ شود. هر چند صادرات آنها به تعویق افتاد و در کشورهای مثل ایران، این به معنای عدم دریافت ارز و تبدیل آن به ریال بود.

به هر حال، پتروشیمی ها کمبود تقاضا را در دوران شیوع کرونا به عنوان یک نکته منفی به یاد خواهند سپرد اما فراموش هم نخواهند کرد که مثلا نفتا به کمتر از نصف قیمت خود رسید و یا اتان به کمترین قیمت خود در دو دهه اخیر رسید. {هر چند در مورد این آخری، در ایران فرمولی وجود دارد که مانع کاهشِ قیمت اتان همگام با قیمت های جهانی می شود، و کف ۱۲۰ دلاری به ازای هر تن برای این خوراک خاص وجود دارد. که البته شنیده ها حاکی از اصلاح این مانع هستند.}

اما در مجموع کفه کاهش تقاضا، به نظر سنگین از کاهش قیمت خوراک ناشی از سقوط قیمت نفت بر اثر جنگ نفتی سعودی و روسیه بود و می توان گفت که پتروشیمی ها هم در دوران اوج پاندمی کرونا، با ضررهای نسبتا سنگینی مواجه شدند، اما از سوی دیگر باید اذعان داشت که پیش بینی ها اینست که این صنعت زودتر از سایر صنایع بتواند، ضررهای خود را کنترل و مدیریت کند و به مدد کاهش قیمت خوراکش، زودتر به ترازِ مثبت در دفاتر مالی خود برسد.

از موضوع خوراک که گذر کنیم، پس از چین که گهواره پاندمی کرونای جدید بود، ایالات متحده آمریکا شاهد بیشترین اعلام تاخیر در اجرای پروژه های مرتبط با پتروشیمی و صنایع شیمیایی بود.

یکی دیگر از مشکلاتی که در دوران شیوع کرونا، دامان صنایع مرتبط با نفت از جمله صنعت پتروشیمی و صنایع پایین دست آنرا گرفت، اخلالی بود که در زنجیره عرضه رخ داد. قرنطینه های اجباری در کشورهای گوناگون، هر یک به نحوی هم باعث شد تا نیروی کار هم در پروژه ها به یک معضل بدل شود و پروژه های در حال ساخت و راه اندازی هم با اخلال در زنجیره عرضه و هم با کمبود در نیروی کار مواجه گردند. برای مثال می توان به فعالیت های اجرایی و توسعه ای دو پروژه مجتمع “شل بیور” و ” فروموسا سنت جیمز پاریش ” اشاره کرد که تحت تاثیر شیوع کرونا، متوقف شدند.

خود ووهان به عنوان استانِ زادگاهِ پاندمی، اجرای یک پروژه مهم که حاصل همکاری سینوپک و اس کی کره جنوبی بود را از سال ۲۰۲۰ به سال ۲۰۲۱ موکول کرد.

همچنین در اثر شیوع کرونا روند اجرای پروژه ساخت یک واحد تولید اتیلن و مشتقات آن متعلق به مجتمع پالایشی و پتروشیمی سینوپک در هانیان چین نیز به دلیل شیوع ویروس کرونا به حال تعلیق درآمد.

غلبه بر عدم قطعیت‌ها و کند شدن آهنگ رشد اقتصادی جهان به دلیل شیوع ویروس کرونا سبب به تاخیر افتادن بسیاری از طرح‌های در حال اجرا و پروژه‌های توسعه‌ای صنعت پتروشیمی و شیمیایی جهان شده است و این چالش همچنان ادامه دارد.

تحلیلگران بر این اعتقاد هستند که رشد تقاضا برای محصولات کلیدی پتروشیمی ازسوی مصرف‌کنندگان نهایی در سال ۲۰۲۱ میلادی با توجه به پیش‌بینی‌ها برای احیای فعالیت‌های اقتصادی جهان به‌سرعت بهبود یابد، این در حالی است که طبق برآوردها شرایط تقاضا برای سال ۲۰۲۰ مطلوب نخواهد بود.

تغییر اولویتِ سرمایه گذاری ها؛

شاید اگر تقاضای بازار، یک روندِ معمول و پیش بینی پذیر داشت، حالا یکی از بهترین ایام برای سرمایه گذاری در صنایع پتروشیمی و یا توسعه این صنایع بود، اما عدم قطعیت در سمت تقاضای محصولات پتروشیمی سبب شده است تا شرکت های مشاوره ای و سرمایه گذاری، در اولویت های اساسی خود پیرامون سرمایه گذاری در صنایع گوناگون و از جمله صنایع پتروشیمی تجدید نظر کنند. بر اساس تحلیلی که پیشتر از روند تقاضای جهانی ارایه شد، به نظر می رسد که بازگشت تقاضا به حالت معمول تا اواسط سال ۲۰۲۱ هم به طول بیانجامد، هر چند به نظر می رسد اگر موج دوم بیماری در کار نباشد، و فاصله گذاری اجتماعی در سطح جهانی جواب بدهد، شاهد رشد گام به گام تقاضا برای محصولات پتروشیمی باشیم. با این حال سرمایه از ریسک گریزان و عاشق ثبات و سودست و فعلا صنایع زیر مجموعه طلای سیاه، به دلایل گوناگون از جمله نوسانات قیمت نفت، عدم وجود تقاضایِ ثابت و … در شرایط مناسبی برای سرمایه گذاری قرار ندارند، هر چند نسبت به صنایعی چون توریسم، هتل داری، هواپیماسازی، خودروسازی وضعیتی به مراتب بهتر دارند.

سرمایه‌گذاری‌هایی که در مراحل اولیه این طرح‌های توسعه‌ای قرار دارند، پروژه‌ها و برنامه‌های سرمایه‌ گذاری طرح‌ها را هدف قرار می‌دهد واوضاع کنونی و تردیدهایی پیش‌روی رشد در بازار همچنان ادامه می‌یابد. برای مثال برنامه سرمایه‌گذاری پروژه اتان کراکر شرکت تایلندی PTTJC در منطقه بلمونت واقع در ایالات متحده و پروژه CP Chem در اورنج کانتی کالیفرونیا با چالش  جدی روبه‌رو شده و این در حالی است که شرکت‌ها از نزدیک تحولات اقتصادی دنیا را رصد می‌کنند.

برنامه‌های اولیه سرمایه‌گذاری پروژه‌ها در پی نگرانی‌ها درباره مازاد عرضه و سقوط قیمت‌های جهانی نفت خام با ریسک بالایی روبه‌رو شده است.

تاثیر بحران شیوع ویروس کووید-۱۹ بر صنایع پتروشیمی در کل زنجیره ارزش متفاوت خواهد بود و همانطور که گفت شد مصرف‌کنندگان نهایی بزرگ مانند صنایع خودروسازی و ساختمانی نیز بیشترین تاثیر را از این شرایط پذیرفته‌اند.

در عین حال، افزایش تقاضا در صنایع بسته بندی خاصه بسته بندی غذایی، تجهیزات پزشکی و محافظت شخصی بخشی از کاهش تقاضا در سایر بخش ها، مثلا تقاضای پلیمری خودروسازان و یا صنعت ساخت و ساز {مثل هتل ها} و  … را تا حدی جبران کرده است و بسیاری معتقدند که فعلا پتروشیمی ها ناچار هستند که با افزایش تقاضا در این بخش و کاهش قیمتِ خوراک این شرایط بحرانی را پشت سر بگذارند.

اثر شیوع همه گیری کرونا بر پتروشیمی جهان و بازگشت تقاضا تا سال ۲۰۲۱