معاملات محصولات شیمیایی در بورس‌کالا روز گذشته با رونق نسبی همراه بود، هرچند تنوع عرضه‌ها فضا را اندکی برای حجم معاملات محدود کرده بود ولی در مقایسه با میزان عرضه، معاملات نسبتا متعادلی در این بازار به ثبت رسید. شاید عرضه‌های بیشتر می‌توانست واقعیت‌های بازار را شفاف‌تر ترسیم کند، ولی در کل می‌توان گفت که یک روز متعادل در این بازار به ثبت رسید.
به گزارش صنایع پلاستیک، معاملات استایرن منومر با حجم داد و ستد ۳هزار و ۶۲۴ تن، سود کاستیک (پتروشیمی اروند) با حجم ۲ هزار و ۶۲۵ تن، اوره گرانول با هزار و ۸۴۰ تن و اسید استیک با حجم داد و ستد هزار و ۱۵۰ تن از بزرگ‌ترین معاملات روز گذشته به‌شمار رفت. البته در صورت رشد عرضه‌ها امکان افزایش حجم معاملات در بازار وجود داشت، اگرچه به‌صورت کلی نمی‌توان میزان عرضه روز گذشته را نامطلوب ارزیابی کرد. البته ۳۲۵ تن دی‌اتیلن گلایکول پتروشیمی مروارید هم با رقابت و رشد قیمت‌ها مورد معامله قرار گرفت.
قیمت‌های روز گذشته در بازار آزاد پلیمرها یک روند نزولی را تجربه کرد که تکانه‌های کاهشی دلار آزاد و رشد محدود حجم معاملات در هفته جاری می‌تواند از دلایل مهم آن باشد. معاملات در بازار شیمیایی‌های بورس‌کالا نیز تغییر خاصی را نشان نداده و البته می‌توان از بهبود این بازار هم با محوریت معاملات بورس‌کالا سخن گفت، ولی بهبود بنیادین بازار زمانبر است و به تقاضای واقعی نیاز دارد.
داده‌های جانبی در بازار یا انتظار برای اعلام قیمت‌های پایه در هفته آینده هم موثر ارزیابی می‌شود، ولی در کل بازار با تکانه‌هایی مثبت روبه‌رو است. از این پس باز هم باید به جو روانی در بازار اشاره کرد و البته امیدواریم بازار بالاخره از کابوس دلاری و نوسان نرخ با تغییر در قیمت دلار آزاد رها شود، ولی در هر حال قیمت دلار نیمایی بخشی غیرقابل تفکیک از اوضاع قیمت‌ها در بازار آزاد و بورس‌کالاست. روز گذشته تا حد امکان به برخی رخدادهای جانبی در بازار پلیمرها پرداختیم که امروز باز هم با دقت بیشتر به بررسی اوضاع پیرامونی این بازار می‌پردازیم.
جو روانی و پیچیدگی‌های آن
جو روانی در بازار نکته بسیار مهمی است که البته به‌صورت مقایسه‌ای اثرگذاری آن در بین چند گروه کالایی؛ در بازار شیمیایی‌ها کمتر از همه، بازار پلیمرها اندکی بیشتر و در بازارهای فلزی باز هم بیشتر است. اگرچه اوج التهاب روانی را باید در دو بازار ارز و سکه مورد بررسی قرار داد. این مطلب به معنی آن است که بازارهای پتروشیمیایی می‌توانند ساده‌تر از سایر بازارها خود را از جو روانی حاکم (چه مثبت و چه منفی) رها کرده و با واقعیت‌های بنیادین خود روبه‌رو شوند.
البته جو روانی در بازار پتروشیمی‌ها با سایر بازارها متفاوت است آن هم در شرایطی که تزریق این جو اغلب از مسیر نوسان احتمالی قیمت‌های پایه آغاز می‌شود و به مرور زمان گسترش می‌یابد بنابراین جنس جو روانی این بازار هم با سایر بازارهای مشابه متفاوت است. به‌عنوان یک نمونه دیگر نوسان احتمالی نرخ در بازار ترکیبات شیمیایی بورس‌کالا باز هم از بازار پلیمرها کمتر است، زیرا داده‌های فنی این بازار خاص، چندان هم اجازه این بازی‌های قیمتی را به فعالان آن نداده و سفته‌بازی در این حوزه معاملاتی مهم چندان هم توجیه‌پذیر نیست. در این شرایط خاص می‌توان گفت که بازارها در گام اول از مسیر بازار شیمیایی‌ها و در گام دوم از مسیر بازار پلیمرها از جو روانی مثبت یا منفی فاصله خواهند گرفت. این در حالی بود که حتی نوسان قیمت دلار آزاد هم اثرگذاری بزرگی بر بازار پلیمرها نداشت یعنی به مرور زمان این داده مهم هم اثرگذاری خود را از دست می‌دهد. البته این داده به این معنی نیست که نوسان قیمت دلار آزاد هیچ اثری بر رفتار خریداران بر جا نمی‌گذارد، اما این اثر در زمان‌های مختلف متفاوت است.
تمامی این موارد به این دلیل مورد اشاره قرار گرفت که عنوان کنیم بازار دیگر با حرف و اظهارنظر یک یا چند نفر یا یک یا چند رسانه تغییر فاز نمی‌دهد و خود داده‌های بنیادین این بازار است که بر نوسان قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود. از این پس قیمت‌های پایه اگرچه به معنی سوت آغاز معاملات است، ولی نرخ پایانی را باز هم عرضه و تقاضای موثر تعیین خواهد کرد.
از سوی دیگر حجم عرضه‌ها بالاست و احتمال کاهش این حجم برای کوتاه مدت ضعیف ارزیابی می‌شود. عرضه پلیمرها در بورس‌کالا بالاست و این واقعیت به معنی امکان خرید کافی برای مصرف‌کنندگان واقعی در این حوزه مهم اقتصادی در کشور است. البته کاهش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا و عدم گسترش رقابت به‌صورت کلی در این بازار به جذب حداکثری تقاضا منجر می‌شود و این ذهنیت ایجاد خواهد شد که تقاضا در بازار داخلی اندکی رشد کرده است. همین شرایط به تقویت نسبی حجم معاملات منجر می‌شود و شاید بتوان از هم‌اکنون ادعا کرد که هفته جاری حجم معاملات به نسبت دو هفته گذشته وضعیت بهتری را تجربه کرده است.
شواهد اولیه این ادعا در معاملات روز دوشنبه خودنمایی کرد و البته ردپای آن را هم می‌توان برای دو روز گذشته مورد ارزیابی قرار داد. این وضعیت احتمال برداشتن گام‌های بزرگ‌تری برای خروج از رکود را تقویت می‌کند، اما تا زمانی که حجم معاملات هفتگی در سطوحی بالاتر از ۵۰ هزار تن به ثبات نرسد ادعای اتمام رکود چندان هم منطقی نیست، ولی این روند عمومی نشان می‌دهد با گذشت زمان بازار باز هم بهتر خواهد شد و این بازار توانسته روزهای سخت فعلی را با هر هزینه‌ای به پایان برساند، اما باید این ادعا را با آمارهای پیشین مورد ارزیابی قرار داد.
همان‌گونه که روز گذشته نیز به آن اشاره کردیم؛ در دوره پیشین رکود در سال گذشته، رکود یا حجم معاملات کمتر از ۵۰ هزار تن؛ از هفته منتهی به ۲۶ مهر آغاز شد و تا هفته منتهی به ۲۰ دی‌ماه ادامه یافت. این یعنی بازار در زمانی نزدیک به ۳ ماه در رکود قرار داشته و با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی سال، روند معاملاتی تغییر کرد.
در دوره رکود فعلی شاهد هستیم که معاملات کمتر از ۵۰ هزار تن در هفته؛ از هفته منتهی به ۱۷ خردادماه سال جاری آغاز شده و گویا تا هفته گذشته ادامه داشته است. مقایسه این دو بازه زمانی نشان می‌دهد رکود پیشین نزدیک به ۳ ماه طول کشید و رکود فعلی هم شاید ۳ ماه یا کمتر از آن ادامه داشته باشد. البته نزدیکی به روزهای سرد سال یا ماه محرم و تغییر در سبد تقاضای مواد اولیه و شاید تکانه‌های واقعی در تقاضای موثر برای محصولات نهایی و مصنوعات پلیمری در کنار افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا بتواند این روند را تسریع و تسهیل کند.
اگر روند کاهشی بهای دلار نیمایی ادامه یافته و قیمت‌های پایه در بورس‌کالا نیز با تداوم افت قیمت‌ها همراه شود، باید بخشی از این موارد انتظاری را مورد بازبینی قرار داد مگر آنکه بازار، نوسان قیمت‌ها در این چارچوب را بپذیرد و آن وقت است که سفته‌بازی و واسطه‌گری به‌زودی از بازار حذف شده و خریدار واقعی است که در بورس‌کالا وارد فاز معامله می‌شود. در این شرایط شاهد حمایت بیشتر از صنایع تکمیلی هستیم، ولی بحث تامین مالی یا ضعف نقدینگی در بازار هم به خودی خود بر این موارد بی‌تاثیر نخواهد بود.
