ادامه رکود در بازار پلیمر ایران همسو با رکود جهانی

کاهش محسوس شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد در هفته گذشته که با کاهش حجم معاملات نیز همراه شده است، نشان می‌دهد بازار به‌رغم حجم پایین تقاضا با پیچیدگی‌های جدیدی همراه شده آن ‌هم در شرایطی که رکود در این بازار به وضوح قابل مشاهده است.

کاهش «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» به کمترین حد در سال‌جاری

به گزارش صنایع پلاستیک، هفته گذشته شاخص قیمت پلیمرهای «دنیای‌اقتصاد» به‌عنوان گسترده‌ترین شاخص قیمت پلیمرها در کشور به کمترین حد در سال‌جاری کاهش یافت. این داده به معنی میل بیشتر بازار به افت قیمت‌ها به‌صورت کلی است آن‌هم در شرایطی که قیمت دلار نیمایی در هفته گذشته ۱۱/ ۰ درصد رشد داشته است. این سیگنال به معنی میل بازار به افت نرخ است، اگرچه بازهم دلیل اصلی کاهش قیمت‌ها را باید به افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا مربوط دانست.

از سوی دیگر میل به خرید هم در این بازار کاهش یافته است که تجمیع این موارد به افت ۲۷/ ۲ درصدی این شاخص در هفته گذشته به نسبت هفته قبل از آن باز‌می‌گردد. این افت نرخ هفتگی هم بیشترین کاهش قیمت این شاخص در ۹ هفته اخیر است. هم‌اکنون «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای اقتصاد» در بورس‌کالا به ۱۰ هزار و ۴۶۲ تومان کاهش یافته است که کمترین رقم ثبت شده از هفته منتهی به ۲ اسفندماه سال گذشته تاکنون به‌شمار می‌رود. این روند به وضوح نشان می‌دهد که بازار هم‌اکنون از مسیر کاهش قیمت‌های جهانی در مسیر افت نرخ قرار گرفته و اگر این روند نزولی برای هفته جاری هم ادامه یابد، وضعیت به سمت تغییری جدی متمایل خواهد شد.

نگاهی به نمودار نوسان «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» در مقایسه با نوسان قیمت دلار نیمایی نشان می‌دهد که این بازار به‌صورت نسبی خود را از کابوس قیمت‌های پایه با اهرم دلار نیمایی رهانیده است و به‌رغم رشد ناچیز قیمت دلار نیمایی، باز هم بازار میل به کاهش نرخ خود را برجسته‌تر نشان می‌دهد. این روند نزولی هنوز هم می‌تواند ادامه یابد که به معنی بستر جدیدی برای جذب تقاضای موثر به‌شمار می‌رود اگرچه این ادعا را باید در چارچوب دیگری مورد بررسی قرار داد که به آن خواهیم پرداخت.

احتمال کاهش «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» برای هفته‌های پیش‌رو باز‌هم وجود دارد. در آخرین قیمت پایه اعلامی در بورس‌کالا، بهای دلار نیمایی برای متوسط هفتگی آن ۱۱ هزار و ۴۴۵ تومان درج شده بود ولی تا لحظه تنظیم این گزارش این نرخ در سامانه نیما کمتر از ۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان به ثبت رسیده آن ‌هم در شرایطی که قیمت روزانه از قیمت‌های هفتگی هم کمتر است که نشان می‌دهد در صورت تداوم این شرایط، احتمال کاهش قیمت‌ دلار نیمایی هنوز هم وجود دارد.

البته نوسان قیمت دلار آزاد هم بی‌تاثیر بر نوسان قیمت دلار نیمایی نخواهد بود. سیگنال‌های سیاسی و جو بازار به احتمال قوی پتانسیل چندانی برای رشد قیمت دلار باقی نگذاشته ولی تا زمان اعلام رسمی قیمت‌های پایه در بورس‌کالا نمی‌توان اظهارنظر قاطعی در این خصوص داشت. در هر حال تاکنون نوسان قیمت دلار نیمایی رقمی نزدیک به نیم درصد است که عدد برجسته‌ای به‌شمار نمی‌رود بنابراین بازهم جریان عمومی نرخ‌های پایه در بورس‌کالا بر دوش نوسان قیمت‌های جهانی خواهد بود. این درحالی است که تا زمان اعلام رسمی قیمت‌های پایه شاهد افت نرخ بیشتری نباشیم که البته بعید نیست.

در صورت کاهش بیشتر قیمت دلار آزاد، امکان تسریع افت نرخ در سامانه نیما وجود دارد یعنی اگر بازهم کاهش قیمت دلار آزاد داشته باشیم، کاهش قیمت دلار نیمایی سریع‌تر از حد انتظار خواهد بود. البته برای هفته جاری باید یک نکته دیگر را هم در نظر گرفت و آن سیگنال‌های سیاسی است. اگر بازار با همین ذهنیت آغاز به‌کار کند دلار آزاد پتانسیل کاهش نرخ سریع‌تری دارد یعنی بعید نیست که برای هفته جاری باز هم قیمت دلار آزاد و نیمایی به یکدیگر نزدیک شوند که این داده در هفته‌های اخیر شاید برای دومین‌بار رخ دهد. در گذشته با نزدیک‌تر شدن قیمت دلار آزاد و نیمایی، شاهد رشد قیمت دلار آزاد بودیم و برای این هفته اگر این شرایط به ثبت برسد، ممکن است باز همین بازی را شاهد باشیم ولی سیگنال‌های جانبی در رخدادهای بین‌المللی نشان می‌دهد که اوضاع کلی به تغییر برخی رفتارها خوش‌بین شده است. این موارد البته در شرایطی برای بازار پتروشیمی‌ها نقش‌‌آفرینی واقعی خواهد داشت که قیمت دلار نیمایی کاهش نرخ داشته باشد. البته رفتار قیمتی برای دلار نیمایی در هفته‌ها و ماه‌های اخیر نشان داده که این بازار بیشتر به رشد قیمت‌ها متمایل است تا کاهش نرخ ولی در شرایطی که قیمت دلار آزاد پتانسیل چندانی برای رشد نداشته و حتی کاهش نرخ را توجیه می‌کند، این اوضاع می‌تواند دگرگون شود.

نباید فراموش کرد که هفته گذشته کمترین قیمت دلار آزاد در سال ۹۸ به ثبت رسیده است و بازار متشکل ارزی هم نه‌تنها در دستور کار بوده بلکه آغاز به‌کار آن قریب‌الوقوع است. تجمیع این موارد شرایط پیچیده‌ای را برای قیمت دلار آزاد رقم خواهد زد ولی داده‌های کلی از افزایش فشار بر افت قیمت دلار نیمایی حکایت دارد. هنوز فاصله قیمت دلار آزاد و نیمایی رقمی نزدیک به ۳۰۰ تومان است و یکی شدن این دو نرخ هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

با توجه به تمامی این موارد در کنار روند نزولی نسبی در بازارهای جهانی احتمال تداوم افت نرخ‌های پایه در بورس‌کالا و کاهش شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد وجود دارد. البته این ادعا را باید با بررسی بیشتر قیمت‌های جهانی مورد توجه قرار داد. بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی هنوز میل به کاهش نرخ دارند آن‌‌هم در شرایطی که بهای نفتا در یکی از کمترین نرخ‌ها در سال‌جاری قرار گرفته ولی بازهم جرقه‌هایی از رشد قیمت را نشان می‌دهد. این روند به آن معنی است که بازار اگرچه میل به افت قیمت‌ها دارد ولی احتمالا از شتاب کاهش نرخ کاسته خواهد شد. بحث‌های پیرامونی در مورد شعله‌های جنگ تجاری و تضعیف این داده را هم باید جدی گرفت که می‌تواند محرکی برای رشد نرخ باشد. در کل بازارهای جهانی با گستردگی تقاضا روبه‌رو نیستند و فروشندگان بعضا برای فروش محصولات خود دست به رقابت منفی زده که همین سیگنال در ضعف تقاضا جرقه اول افت قیمت‌ها را به ثبت رساند که با جنگ تجاری و کاهش قیمت نفتا تقویت شد. این موارد به‌صورت نسبی هنوز هم وجود دارد و می‌توان گفت پتانسیل افت نرخ هم، هنوز در بازارهای جهانی مشاهده می‌شود. در این شرایط باز هم می‌توان گفت که پتانسیل کاهش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا هنوز مشاهده می‌شود ولی تا زمان اعلام رسمی نرخ، این موارد چیزی بیش از یک اظهارنظر یا گمانه‌زنی نیست آن‌هم در شرایطی که بارها اتفاق افتاده که انتظارها با روند اعلام قیمت‌ها همخوانی نداشته است.

بازار آزاد اما در هفته گذشته با کاهش قیمت‌ها روبه‌رو بود و حتی بعد از ثبت حجم معاملات محدود هفته گذشته و احتمال کاهش تقاضا در بازار داخلی، باز هم شاهد افت نرخ بودیم که نشان می‌دهد اهالی بازار احتمال افت قیمت‌ها در بورس‌کالا را جدی گرفته‌اند. این شرایط البته از عقب‌نشینی تقاضا در بورس و بازار هم حکایت دارد.

کاهش جدی حجم معاملات هفتگی با اهرم افت عرضه‌ و تقاضا

هفته گذشته باز هم حجم معاملات هفتگی پلیمرها در بورس‌کالا کاهشی بود. دلیل آن را هم باید در کاهش نسبی عرضه‌ها و مخصوصا کم‌توجهی خریداران جست‌وجو کرد. در هفته گذشته به نسبت هفته قبل از آن حجم معاملات پلیمرهای بورس‌کالا با ۲/ ۱۰ درصد افت به ۳۸ هزار و ۴۸۴ تن رسید که در کمترین حجم معاملاتی خود در ۹ هفته اخیر قرار دارد.

در هفته گذشته حجم عرضه پلیمرها در بازار فیزیکی (اصلی) به نزدیکی ۷۵ هزار تن رسید که در کمترین رقم خود از هفته منتهی به ۱۷ خردادماه تاکنون قرار دارد. حجم تقاضا هم به نزدیکی ۴۶ هزار تن رسید که کمترین رقم ثبت شده در ۹ هفته اخیر است. این روند نشان می‌دهد که باید دلیل اصلی کاهش حجم معاملات را در افت تقاضا در کنار کاهش عرضه‌ها جست‌وجو کرد. البته وجود یک روز تعطیلی در هفته گذشته و یک روز تعطیل در هفته جاری را هم باید در نظر گرفت که به افت تقاضا منجر می‌شود.

ذهنیت کاهش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا در کنار بیم و امیدهای موجود از آغاز عرضه‌های اعتباری مواردی است که می‌تواند به افت تقاضا منتهی شده باشد اگرچه بازار مدت‌هاست که در رکود قرار داشته و برای خروج واقعی از رکود و افزایش حجم معاملات به بیش از ۵۰ هزار تن در هفته به گذشت زمان نیاز داریم.

در گذشته به این نکته اشاره کرده بودیم که دوره‌های رکود در بازار پلیمرهای بورس‌کالا اغلب زمانی نزدیک به ۳ ماه را در بر دارد، بنابراین برای خروج واقعی از رکود احتمالا باید تا آخر شهریورماه صبر کرد. همین موارد نشان می‌دهد که هنوز دوره رکود در این بازار به پایان نرسیده است و شاید هفته جاری هم، وضعیت معاملات تفاوت چندانی با اوضاع فعلی نداشته باشد. البته در هفته گذشته به نسبت؛ معاملات نقدی – مچینگ در بورس‌کالا بیش از گذشته فعال بود که این داده هم به کمک معاملات آمده است اگرچه در نهایت اثرگذاری چندانی نداشت.

در هفته گذشته شاهد بودیم که ۵۱ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت که در کمترین میزان خود در ۶ هفته اخیر قرار دارد که نشان می‌دهد بازار اگرچه روزهای سختی را سپری می‌کند ولی باز هم ردپایی از وجود تقاضا دیده می‌شود. خریدار نهایی در شرایط فعلی برای تامین مصرف واقعی خود به خرید از بورس‌کالا نیاز دارد اما این حجم خرید به قدری نیست که بتوان از آن به‌عنوان بهبود یاد کرد. در هفته گذشته نسبت تقاضا به عرضه‌ها ۶۱/ ۰ بود که در کمترین رقم خود در ۹ هفته اخیر جای‌ گرفته است.

به‌رغم برخی شواهد شکننده از بهبود، هنوز بازار تا خروج از رکود فاصله دارد. این مطلب به وضوح در نوسان حجم معاملات و نمودار داد و ستد پلیمرها در بورس‌کالا مشهود است. این روند تا زمانی که تغییر نکرده و شاهد بازگشت خریداران نباشیم به معنی خروج از رکود نیست. این رکود البته برای تمامی اهالی بازار مخرب خواهد بود. چیزی که در این بین مهم ارزیابی می‌شود نوسان قیمت‌هاست. بازارها مدت‌هاست که عادت کرده در رشد نرخ خریداری کرده و در افت قیمت‌ها عقب‌نشینی کنند. این رفتار را می‌توان حتی در معاملات هفته گذشته PVC هم مشاهده کرد. البته روند کلی نوسان نرخ در بازارهای جهانی PVC با بسیاری از گریدهای مختلف در تضاد است ولی با رشد قیمت‌ها در بورس‌کالا، افزایش حجم معاملات را هم شاهد هستیم.

نوسان حجم عرضه‌ها هم در این مسیر بی‌تاثیر نیست ولی در کل بازارها این عادت خود را رها نکرده‌‌اند و شاید برای بسیاری از دوره‌های زمانی جذاب و سودآور باشد. چیزی که هم‌اکنون برای بازار مهم است میزان تقاضا برای محصولات نهایی است. تا زمانی که شرایط تقاضای واقعی در بازار برای مصنوعات پلیمری و محصولات نهایی پتروشیمی فراهم نباشد بازار به حرکت در نمی‌آید ولی شواهدی از آن را می‌توان به مرور زمان مشاهده کرد. در هفته‌های اخیر شواهدی از بهبود را شاهد بودیم ولی با کاهش عرضه‌ها و حتی شتاب‌گرفتن افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا، این روند متوقف شد و باز هم بازار وارد فاز صبر و نظاره شد. این درحالی است که مصرف‌کننده نهایی مواد اولیه در صورت وجود سفارش تولید یا مشاهده بازاری قدرتمند و جذاب باز هم به خرید روی می‌آورد اگرچه این جرقه‌های نسبی هنوز به‌صورت واقعی به خروج از رکود منتهی نشده است.

نوسان قیمت دلار آزاد هم برای تخمین رفتار اهالی بازار مهم است. تا زمانی که دلار میل به افت نرخ دارد نمی‌توان انتظار هجوم خریداران را داشت ولی در همین روند کاهشی هم اگر قیمت‌ها به سطوحی منطقی دست پیدا کنند که بازار این نرخ را به هر دلیل بپذیرد، می‌توان انتظار رشد تقاضای موثر برای محصولات نهایی را مطرح کرد. از سوی دیگر حجم معاملات هفته گذشته به قدری پایین بود که می‌توان گفت از حداقل‌های بازار هم کمتر است. به‌نظر نمی‌رسد اوضاع در هفته گذشته، بدترین شرایط در ۹ هفته اخیر را داشته باشد ولی حجم معاملات دقیقا در کمترین حد در ۹ هفته اخیر قرار گرفت. شاید اوضاع در هفته جاری هم مشابه هفته گذشته باشد و حجم معاملات بزرگی را تجربه نکنیم ولی این شرایط بدتر از اوضاع واقعی در بازار آزاد خواهد بود. این یعنی میزان تغذیه واقعی در بازار کمتر از نیاز خریداران خواهد بود و به‌رغم افت قیمت‌های پایه در بورس‌کالا، مقاومت در برابر کاهش نرخ شدیدتر از هفته‌های قبل باشد. البته چند هفته است که می‌توان مقاومت بازار در برابر افت قیمت‌ها را مشاهده کرد ولی این مقاومت‌ها تاکنون در برابر کاهش نرخ در بورس‌کالا بی‌اثر بوده و قدرت کاهش نرخ بورسی بیش از توان خریداران واقعی در بازار است. البته در شرایطی که تکانه‌های افت قیمتی در بازار دلار یا نرخ‌های پایه در بورس‌کالا مشهود است نمی‌توان به کاهش قیمت‌ها خرده گرفت هرچند در کل برای به دام انداختن تقاضا موثر خواهند بود.

هم‌اکنون بازار در یک دو راهی جدی قرار دارد. از یکسو قیمت‌ها به‌صورت کلی به ارقام پایان سال گذشته رسیده و از سوی دیگر احتمال کاهش بیشتر نرخ هم وجود دارد. این ذهنیت کاهش نرخ در بازار آزاد هم جدی است و خریداران ناخودآگاه حجم خرید خود را از میزان نیاز مرسوم، به خرید در حد ضرورت تقلیل داده‌اند. این روند نشان می‌دهد که تقاضای واقعی موجود در بورس‌کالا یک تقاضای خرید قطعی است و شاید تقاضای واقعی از این ارقام پایین‌تر نیاید ولی همین ادعا هم چندان محکم نیست. در مورد دورنمای بازار نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت ولی احتمال کاهش بیشتر حجم معاملات چندان قدرتمند نخواهد بود. میل بازار به سمت افت قیمت‌هاست و تا زمانی که قیمت‌های پایه در بورس‌کالا از این روند نزولی تبعیت کنند چیزی جلودار کاهش نرخ در بازار نخواهد بود. باز هم باید با صراحت عنوان کرد که دورنمای بازار از مسیر قیمت‌های پایه در بورس‌کالا رقم خواهد خورد و احتمال تداوم افت قیمت‌های پایه وجود دارد.

نگرانی اصلی از آن جهت است که نه اهالی بازار و نه رسانه‌ها هیچ‌کدام با قطعیت نمی‌توانند در مورد دورنمای قیمت‌های پایه اظهارنظر قطعی کنند و تنها می‌توان منتظر اعلام نرخ رسمی توسط دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ماند. باید به این شرایط نقد داشت آن هم در شرایطی که تجربه سال‌های اخیر و حتی گفت‌وگو با برخی افراد مطلع نشان می‌دهد که پتانسیل مدیریت قیمت‌های پایه در بخش دولتی وجود دارد. این یعنی بازار گویی دائما باید با یک نااطمینانی همیشگی همراه باشد آن هم در شرایطی که هر یک درصد نوسان نرخ برای صنعت مهم و قابل‌توجه بوده و هست. شاید اعلام قیمت‌های پایه توسط یک نهاد غیردولتی و غیر ذی‌نفع بتواند بخشی از نااطمینانی‌ها را متعادل سازد. حتی اعلام قیمت‌های پایه توسط خود بورس‌کالا به‌رغم تمامی اما و اگرهای آن بهتر از اعلام نرخ توسط یک نهاد دولتی باشد.

دنیای اقتصاد