فاز جدید سرعت‌بخشی به فرآیند‌های تجاری کشور در دوره بازگشت تحریم‌ها کلید خورد. این نقشه راه جدید که با هدف ایجاد بستر‌های لازم برای تسهیل واردات و ترخیص کالاها از گمرکات طراحی شده است، شامل سه بخش اصلی است.
به گزارش صنایع پلاستیک به نقل از دنیای اقتصاد، «شناسایی فعالان اقتصادی مجاز»، «ترخیص مواد اولیه واحدهای تولیدی» و «تخصیص تسهیلات ویژه برای واردات مواد اولیه و مورد نیاز صنایع بالادستی»، مثلث جدید برای تسریع و روان‌سازی تجارت است. براساس برنامه عملیاتی جدید گمرک ایران، مقرر شده است که با شناسایی فعالان اقتصادی مجاز شرایط ترخیص کالاها از گمرکات تسهیل شود. یکی از فازهای اصلی این دستور کار جدید، شناسایی فعالان اقتصادی مجاز است. سیاست‌گذار اقتصادی به‌دنبال این است که با این روش بتواند نسبت به ترخیص بخشی از کالاهای استراتژیک از گمرکات سراسری اقدام کند و از سوی دیگر فعالان اقتصادی مجاز از امتیازاتی بهره‌مند شود. فعالان اقتصادی مجاز می‌توانند در چارچوب مقررات بین‌المللی و داخلی از امتیازات متعددی برخوردار شوند که بخشی از آنها شامل «مسیر سبز»، «ترخیص سریع» و «ارزیابی در محل» می‌شود. البته فعالان اقتصادی باید برای قرار گرفتن در دسته «مجازها» دارای شرایطی باشند که سازمان جهانی گمرک آن را مشخص کرده است. «داشتن دفاتر قانونی»، «واردات و صادرات بالا» و «سوابق رعایت مقررات» بخشی از ضوابط جهانی برای تعریف فعالان اقتصادی مجاز است. اما به گفته رئیس کل گمرک ایران در ستاد مقابله با تحریم یک برنامه عملیاتی به وزیر اقتصاد ارائه خواهد شد که در چارچوب آن می‌توان شرایط ترخیص کالاها را تسهیل و شرایط را برای ترخیص مواد اولیه تولید فراهم کرد. رئیس کل گمرک همچنین در راستای اجرایی شدن برنامه جدید برای تسهیل تجارت، از شناسایی ۱۱۷ فعال اقتصادی مجاز خبر داده است تا با مهیا شدن تسهیلات جدید، این گروه از فعالان بتوانند نسبت به ترخیص سریع‌تر کالاهایشان اقدام کنند. همچنین قرار است با ممیزی و بررسی‌های لازم، کالاها به‌صورت شناور ترخیص شوند، هرچند بخشی دیگر از کالاها بابت عوارض در گمرکات خواهند ماند تا کار تولید معطل نشود. اما بخش دیگری از این نقشه تجاری شامل صنایع بالادستی و مادر مانند «فولاد»، «پتروشیمی» و «خودرو» می‌شود که قرار است شرکت‌های موثری که در این بخش‌ها بیشترین حجم واردات مواد اولیه و مورد نیاز تولید را دارند شناسایی شوند و تسهیلات ویژه‌ای در اختیارشان قرار داده شود. از سوی دیگر، برای تداوم و تکمیل این نقشه راه، نیاز است که وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی به ترتیب در بخش «نیازهای وارداتی» و «تامین ارز» مشارکت جدی داشته باشند. مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک ایران در تشریح جزئیات تسهیلات جدید برای ورود کالا به کشور، یکی از بخش‌های مهم این برنامه را شناسایی فعالان اقتصادی مجاز عنوان کرده و گفته است که تاکنون ۱۱۷ فعال مجاز شناسایی شده‌اند. میراشرفی تاکید کرده است که تجارت خارجی به اندازه کافی در بخش قوانین و مقررات و ارتباط با دیگر سازمان‌ها دچار پیچیدگی است، بنابراین در شرایط کنونی نباید مسائل بانکی و همکاری میان دستگاه‌ها، شرایط را سخت‌تر کند.
اما «فعالان اقتصادی مجاز» که در اجرای این طرح به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی مورد تاکید رئیس کل گمرک قرار گرفته‌اند، دارای تعاریف بین‌المللی است که این دسته از فعالان اقتصادی می‌توانند براساس ضوابط مشخص شده، از تسهیلات ویژه‌ای برخوردار شوند. فعالان اقتصادی مجاز (AEO) به واردکنندگان یا صادر‌کنندگانی گفته می‌شود که گمرک برای آنها طیف گسترده‌ای از تسهیلات را قائل شده است. «مسیر سبز»، «ترخیص سریع»، «ارزیابی در محل»، از جمله امتیازاتی است که فعالان مجاز در این چارچوب می‌توانند از آنها استفاده کنند. همچنین پس از آنکه یک فعال اقتصادی در فهرست فعالان مجاز قرار گیرد گمرک داخلی مطابق آیین‌نامه‌ها و مواد قانونی خود تسهیلات متنوعی را در اختیار این فعالان قرار می‌دهد. گمرک ایران امتیازاتی مانند، «استفاده از تضمین بیمه‌ای برای صادرات»، «استفاده کامل از تسهیلات بسته حمایت از تولید»، «استفاده کامل از تسهیلات بسته حمایت از صادرات»، «تخفیف در هزینه خدمات انجام امور گمرکی حداکثر تا سقف ۵۰ درصد پس از تایید وزیر اقتصاد»، «ارائه مجوز ایجاد انبار اختصاصی»، «انجام فرآیند استرداد خارج از نوبت مطابق با تسهیلات پیش‌بینی شده در بسته حمایت از تولید با اخذ تعهد» و «ترخیص کالا در خارج از مسیر قرمز» را به این گروه از فعالان اختصاص خواهد داد. اما به‌طور کلی این رویکرد حمایتی یک برنامه جهانی است که در صورت اجرا، گمرک تمامی کشورها موظف هستند برای فعالان مجاز گواهی AEO صادرکنند تا فعالان اقتصادی بتوانند به‌وسیله آن در سایر کشورها از امتیازات ویژه‌ای برخوردار شوند. البته شناسایی و صدور گواهی AEO به فعالان اقتصادی دارای شرایطی است که از سوی سازمان جهانی گمرک تعیین شده است. اما از سوی دیگر، «ترخیص مواد اولیه واحدهای تولیدی» و «تخصیص تسهیلات ویژه برای ترخیص مواد مورد نیاز صنایع بالادستی» دو ضلع دیگری است که رئیس کل گمرک ایران آنها را برای سهولت ترخیص کالاها در کانون توجه قرار داده است. به گزارش خبرگزاری فارس، مهدی میراشرفی در رابطه با اولویت‌های گمرک در دوره جدید، اظهار کرد: با توجه به شرایط تحریم و تحت‌تاثیر قرار گرفتن تجارت کشور باید بتوانیم در بخش‌هایی مانند مسائل بانکی، بیمه و حمل‌ونقل شرایط ویژه ایجاد کنیم.
