قطب پتروشیمی ایران از نگاه آمار؛ بندر ماهشهر یا عسلویه؟

به گزارش صنایع پلاستیک، همواره در تقسیم بندی های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، کشور ر به سه منطقه عسلویه، ماهشهر و مناطق داخلی تقسیم می کند و بر اساس این تقسیم بندی، درآمدها و … آنها را مقایسه می کند. احتمالا چابهار در سنوات آتی وقتی به عنوان هاب بعدی پتروشیمی مطرح شود، می تواند به این تقسیم بندی ها اضافه شود همچنین در گذشته صحبت هایی برای ایجاد یک هاب پتروشیمی در شمال ایران هم بوده است، که در صورت تشکیل می تواند بخش دیگری از مجموعه پتروشیمی کشور را تشکیل دهد.

در این مطلب بنا داریم به بررسی قدرتمندترین بخش های پتروشیمی کشور بپردازیم. پر واضح است که این منطقه پرقدرت از نظر پتروشیمی می بایست یا در عسلویه یا ماهشهر که می توانند پایتخت پتروشیمی کشور نام نهاده شوند، قرار داشته باشد، شاید مهمترین ادله ای که برای این دو منطقه مزیت نسبی نسبت ب پتروشیمی های داخلی فلات ایران ایجاد می کندد، از یکسو نزدیکی به سوخت و خوراک از یکسو و از سوی دیگر مجاورت با آبهای آزاد، جهت صادرات محصولات تولیدی هستند.  یعنی هم هزینه حمل و نقل در بحث خوراک و سوخت پتروشیمی ها به حداقل می رسد و هم هزینه Shipping برای صادرات آنها به کمترین رقم ممکن می رسد. با این مقدمه، نگاهی انداخته ایم به این دو منطقه مهم صنعت پتروشیمی کشور، که در ادامه می تواند آنرا مطالعه نمایید.

به نظر می رسد که عسلویه نسبت به ماهشهر هم منطقه پرقدرت تری در صنعت پتروشیمی باشد. بنابر آمارهای موجود، در این منطقه نزدیک به ۳۸.۰۰۰ نفر به صورت مستقیم در طرح ها و مجتمع های پتروشیمی اشتغال دارند، که می تواند باعث شود تا مشاغل غیر مستقیم مرتبط با پتروشیمی ها نیز در این منطقه به رقم قابل توجهی برسد.

هر چند در سنوات گذشته توجه خوبی به ماهشهر شده است، اما هنوز هم عسلویه به علت اجرای طرح های بیشتر نسبت به ماهشهر، از موقعیت بهتری از نظر صنایع پتروشیمی و تولیدات آن قرار دارد. اما مسلما به نسبت یک دهه قبلتر فاصله ماهشهر و عسلویه از نظر تعداد پروژه ها کاهش یافته است. لیکن با نگاهی به طرح های در دست اجرا دوباره این منطقه می تواند فاصله کاهش یافته شده با ماهشهر را در طی سالهای آتی افزایش داده و به قطب مسلم صنعت پتروشیمی ایران بدل گردد.

بنابرآمارهای موجود، عسلویه با داشتن ۱۳ واحد بالادستی با ظرفیت تولید ۲۰میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال، ۱۴ واحد میان دستی با ظرفیت ۷میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال و ۳ واحد پایین دستی با ظرفیت ۴/۰ میلیون تن در سال به عنوان پرقدرت ترین منطقه پتروشیمی کشور محسوب می‌گردد.

هر چند دراین بین ماهشهر با داشتن ۲۸ واحد بالادستی از نظر تعداد واحدها بیش از دو برابر عسلویه مجتمع در خود جای داده است اما ظرفیت تولید این مجموعه‌ها حدود ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تن در سال تخمین زده شده که این رقم به نسبت ظرفیت تولید واحدهای بالادستی عسلویه بسیار اندک است.ازسویی دیگر در ماهشهر ۶۰ واحد میان دستی در حال فعالیتند که این تعداد نزدیک به ۱۱ میلیون تن در سال تولید دارند. در بخش میاد دستی قدرت ماهشهر به نسبت عسلویه بیشتر است. ضمن آنکه در بخش پایین دستی نیز ماهشهر ۵ واحد را به نام خود به ثبت رسانده اما میزان تولید این واحدها ۰.۲ میلیون تن در سال اعلام گردیده که این رقم بازهم به نسبت تولید عسلویه علی رغم بالابودن تعداد واحدها اما کمتر است.

تعداد و حجم تولیدات پتروشیمی در سایر مناطق کشور

در سایر مناطق کشور نیز ۱۹ واحد پتروشیمی مشغول به فعالیتند که ظرفیت تولید این واحدها ۶.۶ میلیون تن در سال اعلام شده است. ۳۴ واحد میان دستی با ظرفیت تولید ۶.۴ میلیون تن در سال و ۱۶ واحد پایین دستی با ظرفیت تولید ۰.۶ میلیون تن در سال از جمله دیگر واحدهای فعال در دیگر مناطق کشور محسوب می‌گردند.

شاید بعد از این دو قطب در حال حاضر، پتروشیمی هایی که در مسیر خط لوله اتییلن غرب قرار دارند، را بتوان به عنوان سومین بخش مهم از نظر جغرافیایی برای صنایع پتروشیمی کشور بر شمرد که البته ذیل هلدینگ پتروشیمی باختر در کنار هم جمع شده اند و این مزیت را دارند که بیشتر خوراک آنها توسط خط لوله به آنها منتقل شده و نیز برای صادرات به مرزهای غربی کشور، از موقعیت خوبی برخوردار هستند. چنانچه پتروشیمی تبریز، بیشترین میزان صادرات به ترکیه را به خود اختصاص داده است.

ذکر یک نکته به نظر مهم است، به نظر می رسد از نظر حجم تولیدات بندر عسلویه هنوز با تفاوت زیادی پیشتر از بندرماهشهر قطب صنعتی پتروشیمی کشور باشد، اما از حیث تعداد واحدهای میان و پایین دستی، ماهشهر برتری هایی نسبت به عسلویه دارد که البته برای ما در این مقاسه، حجم تولیدات بالادستی، میان دستی و پایین دستی پتروشیمی مهم بوده و در انتخابمان  اثرگذار می باشد.

به نظر می رسد با اتمام جهش دوم و سوم پتروشیمی ایران، همچنان بندر عسلویه به عنوان قطب تولید محصولات پتروشیمی در  ایران باقی بماند. جایگاه دوم بندرماهشهر هم در آینده میان مدت و بلندمدت تقریبا تضمین شده است، اما فاصله این دو که طی دهه اخیر اندکی کم شده بود، مجددا افزایش خواهد یافت تا عسلویه به عنوان قطب بلامنازع صنعت پتروشیمی کشور، به کار خود ادامه دهد.

قطب پتروشیمی ایران از نگاه آمار؛ بندر ماهشهر یا عسلویه؟ قطب پتروشیمی ایران از نگاه آمار؛ بندر ماهشهر یا عسلویه؟