تغییر اتمسفر صنعت پتروشیمی بر علیه ایران

به گزارش صنایع پلاستیک، تغییر اتمسفر صنعت پتروشیمی بر علیه ایران و به نفع رقبای ایران چیزی نیست که این روزها بتوان آنرا کتمان کرد. در حالیکه کشور ما از سرمایه گذاری ها و انتقال تکنولوژی در صنعت پتروشیمی محروم مانده است، رقبای ما در منطقه و کشورهای فرا منطقه ای نظیر مالزی، هند و … در حال جذب همه سرمایه ها در بازار به شدت رقابتی پتروشیمی هستند. حتا کشوری مثل ترکیه هم از قافله پیشرفت جا نمانده است که از منابع هیدروکربوری برخوردار نیست. اگر اینطور پیش رود، تهران به تامین کننده مواد خام پتروشیمی کشورهایی مانند ترکیه بدل خواهد شد و این به معنای خام فروشی در دهه های آتی است.

دنیای‌اقتصاد به نقل از ICIS صنعت پتروشیمی می نویسد: کشورهای عضو شورای همکاری‌های اقتصادی خلیج‌فارس، شرایط بسیار مطلوبی از نظر میزان سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت پتروشیمی قرار دارند به‌طوری‌که در ۱۰ ماه ۲۰۱۹ میزان سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت از ۱۴۰ میلیارد دلار عبور کرده است و این یک آمار خیره‌کننده برای یک سال محسوب می‌شود.

این درحالی است که جز اعراب سایر کشورها از جمله هند و مالزی و ترکیه به‌شدت درحال ارتقای میزان سرمایه‌گذاری‌ها درحوزه محصولات پتروشیمی هستند. این به آن معنا است که کشورهای منطقه و همسایگان و کشورهای آسیایی به‌شدت درحال عبور از ایران هستند و این به معنای تغییر اتمسفر پتروشیمی آسیا و منطقه خاورمیانه به نفع سایرین است.

ایران در این مسیر تنها می‌تواند روی سرمایه‌های داخلی خود حساب باز کند و به همین دلیل بسیج کردن این منابع هنری است که دولت باید از خود نشان دهد.

دلایل جهش پتروشیمی

دلایل متعددی را برای این رشد بی‌سابقه می‌توان بیان کرد که اصلی ترین این دلایل عبارتند از:

۱- عبور از خام فروشی از طریق تبدیل نفت و گاز به فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در برنامه‌های توسعه‌ای کشورهای منطقه.

۲- کاهش شدید قیمت نفت در دهه گذشته که توجه به ارزش افزوده بالاتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی را در این کشورها پر اهمیت ساخته است.

۳- امنیت انرژی و تهدیدهای منطقه‌ای که صادرات نفت را با مشکل مواجه می‌سازد اما روی صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی و پالایشی سختگیری چندانی دیده نمی‌شود.

۴- تغییر موازنه در بازار جهانی نفت و ورود آمریکا به جمع صادرکنندگان نفتی که نیاز این کشور به خاورمیانه را کاهش داده و در نتیجه منطقه با مازاد عرضه روبه‌رو شده است.

۵- رقابت شدید پتروشیمی در جهان و مزیت‌های نفت و گازی خلیج‌فارس برای برنده شدن در این میدان رقابت.

۶- تحریم ایران و پیش‌بینی کشورهای منطقه از اینکه ایران پتانسیل‌های تبدیل شدن به‌هاب پتروشیمی خاورمیانه را خواهد داشت بنابراین پیش‌دستی کرده و تمهیدات لازم را برای جذب سرمایه فراهم کردند.

۷- برجام مسیر توسعه صنعت پتروشیمی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس را تسریع و این کشورها را مطمئن کرد که منابع سرمایه‌ای غرب به سرعت راهی ایران خواهد شد؛ اتفاقی که در عمل نیفتاد، اما موتور محرک کشورهای عربی شد.

در این بین برگزاری همایش بزرگی که از روز گذشته در دبی آغاز شده است شروع یک انقلاب دیگر در این صنعت است که می‌تواند محرک قدرتمندی برای جذب سرمایه‌گذاران جدید درحوزه‌هایی مانند پالایش، پتروشیمی، توزیع، ذخیره‌سازی و… باشد. ترویج مشارکت‌ها در کل زنجیره ارزش برای افزایش رقابت صنایع شیمیایی در GCC و در سطح جهان موضوع اصلی این همایش است که در آن بیش از ۲ هزار شرکت پتروشیمیایی بین‌المللی و منطقه‌ای حضور دارند. محمد بن‌حمد آل‌رومی، وزیر نفت و گاز عمان به‌عنوان یکی از میهمانان این نشست به دنبال ۲۸ میلیارد دلار جذب سرمایه در ۱۰ سال آینده برای صنعت پتروشیمی است و طرح‌های مرتبط را ارائه خواهد کرد؛ درحالی‌که پیش از این سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این کشور برای این صنعت صورت نگرفته بود.

این درحالی است که همچنان موج سرمایه‌گذاری در کشورهای عربی با فرماندهی عربستان به پیش می‌رود که در تلاش است تا بخش عمده سرمایه‌های جهان درحوزه پتروشیمی را از آن خود کند. مدیران سعودی در تلاشند تا روزانه ۳ میلیون بشکه نفت خام را به‌طور مستقیم به محصولات پتروشیمی تبدیل کنند که این چشم‌انداز بسیار مهمی برای این کشور محسوب می‌شود.

آرامکو به‌عنوان غول انرژی درحال طی کردن مراحل مربوط به اجرای طرح‌های مهمی از این دست در عربستان است که پروژه پتروپالایشگاه ۹ میلیون تنی در ینبوع تا سال ۲۰۲۵ و پروژه مشترک ۵/ ۱ میلیون تنی واقع در الجبیل با همکاری توتال فرانسه دیگر طرح مهمی است که تا ۲۰۲۴ راه‌اندازی خواهد شد.

جهش ترکیه درحوزه پتروشیمی

اما فقط این اعراب نیستند که پروژه‌های مهمی را درحوزه پتروشیمی تعریف کرده‌اند. خارج از شورای همکاری خلیج‌فارس، ترکیه نیز برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را در پیش گرفته است. به‌عنوان مثال صندوق ثروت ترکیه قرار است ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک پتروپالایشگاه را در جنوب این کشور آغاز کند. آناتولی، خبرگزاری دولتی ترکیه، در این باره دیروز در گزارشی اعلام کرد این سرمایه‌گذاری برنامه‌ای است که در بلندمدت به توسعه صنعت پتروشیمی و تقویت تولید این محصولات در این کشور و بهبود کسری تراز تجاری آن منتهی خواهد شد.

داده‌های اقتصادی این کشور نشان می‌دهند که کسری تجاری ترکیه از یک سال گذشته بیش از سه برابر افزایش یافته و در نوامبر به ۱۵/ ۲ میلیارد دلار رسیده است. صندوق ثروت ترکیه (TVF) به ارزش ۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ توسط دولت برای توسعه و افزایش ارزش دارایی‌های استراتژیک ترکیه و تامین منابع برای سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز تاسیس شد. سال گذشته، رئیس‌جمهوری اردوغان خود را به‌عنوان رئیس این صندوق منصوب کرد و هیات‌مدیره را به کلی تغییر داد. آناتولی با استناد به اطلاعاتی که از TVF به دست آمده، اعلام کرد این صندوق برای ساخت پالایشگاه و پتروشیمی در جنوب استان آدنا حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد کرد و عملیات ساخت‌وساز این پتروپالایشگاه از سال ۲۰۲۱ آغاز می‌شود.

این پروژه در طول دوره ساخت‌وساز ۱۰هزار شغل ایجاد می‌کند و ۵ هزار فرصت شغلی نیز هنگام بهره‌برداری از این مجموعه ایجاد می‌شود. همچنین این پروژه سالانه حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار کسری تجاری ترکیه را کاهش خواهد داد. دولت پیش از این میلیاردها دلار دارایی دولتی از جمله سهام موجود در شرکت هواپیمایی، بانک‌های بزرگ و اپراتور خط ثابت ترک تلکام را به TVF منتقل کرده تا از این طریق بتواند منابع موردنیاز را برای طرح‌های آتی خود تامین کند.