به گزارش واحد ترجمه و تولید محتوی صنایع پلاستیک به نقل از Messe Düsseldorf برگزارکننده نمایشگاه کا ۲۰۱۹، محصولات پلاستیکی به یک بخش جدایی ناپذیر در زندگی روزمره ما بدل شده اند. این مهم به دلایل خوبی رخ داده است. بسته بندی های پلاستیک باعث ماندگاری بیشتر مواد غذایی می شوند. قطعات پلاستیک موجود در خودروها باعث کاهش وزن آنها و در نتیجه کاهش انتشار گاز CO2 می شود. در پزشکی پلاستیک ها حداکثر استانداردهای بهداشتی را برای ما تضمین می کنند و تجهیزات پزشکی را ایمن می کنند. با وجود مزایای بیشماری که پلاستیک ها دارند، استفاده از این ماده اولیه مهم برای مدتی است که مورد اختلاف واقع شده است. دلیل هم ضایعات پلاستیک و آلودگی ناشی از آنهاست. ضایعات پلاستیک در بخش های بزرگی از اقیانوس های جهان شناورند. اما این مشکل قابل حل است. از آنجایی که مفهوم اقتصاد چرخشی در راه حل مدنظر ما، نقش اصلی را بازی می کند، این موضوع در نمایشگاه K 2019 موضوع داغ و تم اصلی این نمایشگاه است. همانطور که در سال گذشته هم زباله های پلاستیکی دریایی در کنار متد Industry4.0 تم ها و زمینه های اصلی نمایشگاه کا بودند. نمایشگاه K که پرچمدار صنعت پلاستیک در جهانست، از تاریخ ۱۶ تا ۲۳ اکتبر سال ۲۰۱۹ برابر با ۲۴ مهرماه تا اول آبانماه ۱۳۹۸ در دوسلدورف آلمان برگزار می گردد.
ایده مستتر در ریشه مفهوم اقتصاد چرخشی بسیار ساده است : مواد اولیه با ارزش می توانند در پایان عمر خدمات خود، پردازش یا فرآیند شده و برای ایجاد یک محصول جدید – در یک حلقه نامحدود- مجددا مورد استفاده قرار گیرند. هر چند برخی از مواد محدودیت هایی در ساختارشان دارند که اجازه استفاده چندین باره از آنها را نمی دهد، اما طیف گسترده ای از مواد پلیمری برای این روش کاملا مناسب هستند. اقتصاد چرخشی به طرز چشمگیری ضایعات و زباله های پلاستیک را کاهش می دهد و همچنین از منابع نفت خام نیز محافظت می کند؛ زیرا هر جا محصولات جدیدی از پلاستیک بازیافتی – بازیافت شده – ساخته می شود، دیگر نیاز به استفاده از مواد خام، یعنی موادی که تازه استخراج شده و قبلا استفاده نشده اند، نیست.
حدود هفتاد سال پیش تا به حال، پلاستیک ها به صورت انبوه تولید شده اند. دانشگاه کالیفرنیا تخمین زده است که از آن زمان حدود ۸.۳ میلیارد تن پلاستیک تولید شده باشد. به ویژه در پی رشد شدید جمعیت در بسیاری از مناطق جهان، در دهه های اخیر، نرخ تولید و مصرف پلاستیک ها افزایش یافته است.
این بررسی نشان می دهد که روند تولید پلاستیک ها، به صورت تصاعدی رشد کرده است، به شکلی که جهان از ۲ میلیون پلاستیک تولید شده در سال ۱۹۵۰، به تولید ۳۸۴ میلیون تن پلاستیک در سال ۲۰۱۷ رسیده است. بر این مبنا، شاهد افزایش قابل توجه ضایعات پلاستیک همگام با رشد محصولات پلاستیک و کاربردهای آنها بوده ایم. هم اکنون با یک پرسش فوری رو به رو هستیم: چگونه می توان به صورتی معقول ضایعات و پسماندهای پلاستیک را مدیریت کرد؟دو مشکل اساسی در ریشه این چالش پیچیده قرار دارد: تولید مداوم ضایعات و زباله های پلاستیک و استفاده نامحدود از منابع، که نه تنها به محیط زیست آسیب می زند بلکه رشد اقتصادی را هم کم می کند.
رفع مشکل:
بسیاری از کشورها تا کنون دریافته اند، اگر بخواهند از مزایای غیرقابل انکار محصولات پلاستیکی برای سالهای آتی استفاده کنند، باید رویکرد خود را نسبت به این کالاها تغییر دهند. اتحادیه اروپا، در استراتژی مدیریت پسماند پلاستیک خود که در سال ۲۰۱۸ ارایه شد، تمرکز خود را به بخش بازیافت منتقل کرده است. در برنامه ۵ ساله فعلی چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا و بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده محصولات پلاستیکی، اقتصاد چرخشی به عنوان یک هدف دیده شده است. کشورهایی مانند هند و اندونزی با ضایعات پلاستیک اعلام جنگ کرده اند و در آفریقا، مثلا در نیجریه رویکردهایی برای نزدیک شدن به یک چرخه نامحدود استفاده از پلاستیک ها دیده شده است.
از آنجایی که انتقاد از پلاستیک در بسیاری از مناطق جهان و در بین مصرف کنندگان رو به افزایش است، پیشاپیش یک سری از تولیدکنندگان بین المللی و برندهای شناخته شده جهانی، نسبت به اتخاذ شیوه هایی برای مدیریت ضایعات محصولات تولیدیشان متعهد شده اند و استراتژی بازیافت خود را برنامه ریزی کرده اند. شرکت هایی نظیر آدیداس، کوکاکولا، IKea و Kraft Heinz قول داده اند تا از پلاستیک های بازیافت شده در محصولاتشان یا بسته بندی محصولاتشان در آینده بیشتر استفاده کنند {یا شرکت GREE چین که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لوازم خانگی در چین است، قول داده است در وسایل الکترونیکی خود از پلیمرهای بازیافتی استفاده نماید}. برخی از این شرکتها، هدفگذاری های خود را تا سالهایی چون ۲۰۳۰، یا ۲۰۵۰ ارایه کرده اند که طی آن، برای خود برنامه ریزی کرده اند تا همه تولیدات جدیدشان با استفاده از پلیمرهای بازیافتی باشد.
عوامل زیادی با هم جمع می شوند.
با این حال، اجرای اقتصاد چرخشی هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. بسیاری از پیش شرط ها هنوز هم باید برآورده گردند. اول از همه، ما به سیستم های جمع آوری ضایعات نیازمندیم. در صورت بازیافت پلاستیک ها، اولین شرط اینست که مقدار کافی ضایعات پلاستیک باید در دسترس باشد. در حال حاضر، سیستم های مختلف بازیافت در بسیاری از کشورهای جهان ایجاد شده است. به عنوان مثال، در آلمان سیستم سپرده گذاری برای بطری های PET یا مدل هایی دیگر وجود دارد که صنعت و خرده فروشان را مجبور می کند تا به خاطر هزینه های مالی هم شده در جمع آوری بسته بندی ها مشارکت کنند. همه آنها بر این عقیده اند که ضایعات پلاستیکی یک دارایی با گرانبهاست که ارزش جمع آوری آنرا دارد. طراحی محصول هم مهم است. تا کنون تمرکز اصلی بر عملکرد و در مورد کالاهای مصرفی، ظاهر آنها بوده است. در آینده بازیافت باید به جنبه مهمی از فرآیند طراحی محصول بدل گردد که در در این امر دارای اولویت است. یعنی محصول طوری طراحی شده و توسعه یابد که از پلاستیک های بازیافتی بتوان در آن استفاده کرد.
بازیافت یکی از اجرای اصلی در اقتصاد چرخشی است. ما به فناوری هایی نیازمندیم که تمیز کردن، جداسازی، طبقه بندی، خرد کردن پلاستیک های استفاده شده را برای اطمینان از آماده بودن مجدد آنها در تولید قطعات پلاستیکی بعدی فراهم کنند. بسیاری از این فناوری ها از قبل وجود داشته اند. با این حال، کیفیت مواد بازیافتی اغلب اوقات مشکل اساسی را ایجاد می کند.
فقط مواد بازیافتی تازه برای تولید قطعات پلاستیکی با کیفیت بالا، مناسب است.اما در عمل، پیش بینی خلوص مواد ثانویه تولید شده از پلاستیک های بازیافتی تقریبا غیرممکنست. به همین دلیل است که تورتستن کوهمان – Thorsten Kühmann مدیر اجرایی انجمن ماشین آلات پلاستیک و لاستیک VDMA، معرفی استانداردهای مربوط به مواد بازیافتی را پیشنهاد می کند. وی می گوید: ” تا کنون، کسانی که از مواد بازیافتی استفاده می کنند، نمی دانند چه کیفیتی را از این مواد دریافت خواهند کرد. این امر باعث می شود فرآیندها کمتر قابل اعتماد باشند. زیرا فرآیندهای تولید نمی تواند در کیفیت مواد بازیافتی تاثیری بگذارد مانند زمانی که ما از مواد اولیه نو استفاده می کنیم که استاندارد دارند. مواد بازیافتی استاندارد شده هم، بسیار قابل قبول تر خواهند بود.”
در هر صورت، هر چه ضایعات پلاستیکی بهتر تمیز شوند، راحت تر می توان دوباره آنها را به گرانول های پلاستیک با کیفیت بالا تبدیل کرد. بر همین اساس است که بسیاری از کارشناسان از سیستم های جمع آوری جداگانه دفاع می کنند تا اطمینان حاصل کنند، که پلاستیک های مختلف، دیگر نیازی به جداسازی در شرکت بازیافت ندارند که این امر به خودی خود مقدار زیادی آب و انرژی را هدر می دهد.
شبکه لازمست!
مدیریت پسماند و بازیافت ضایعات با تولید، جنبه اصلی مفهوم اقتصاد چرخشی است. در حال حاضر این بخش از روند هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. ” هنینینگ ویلتز – Henning Wilts ” کارشناس اقتصاد چرخشی در مووسسه آب و هوا، محیط زیست و انرژی Wuppertal عدم همکاری را بین شرکت های جمع آوری ضایعات، بازیافت و شرکتهای تولید به عنوان یک مشکل اساسی پیش روی بازیافت شناسایی کرده است. هیچ تبادل اطلاعاتی بین شرکت ها وجود ندارد. به عنوان مثال، در حال حاضر تولیدکنندگان به هیچ وجه نمی دانند که بازیافت کنندگان، در چه زمانی، چه میزان مواد پلیمری بازیافت شده را می توانند در اختیار آنها بگذارند. همین موضوع سبب می شود که آنها نتوانند با یقین روی مقادیر پلیمرهای بازیافتی خود برنامه ریزی کنند. “ویلتز – wilts ” همچنین می گوید: سیستم بازیافت در هر منطقه، کشور یا حتا استان تابع قوانین محلی است و این مقررات در بسیاری اوقات با هم کاملا متفاوت هستند. وی نتیجه می گیرد: ” این سیستم ها (سیستم های بازیافت) طی چند دهه به صورت جداگانه توسعه یافته اند. حال هماهنگ کردن آنها و جمع آوری آنها در یک شبکه چالش بزرگی است. ”
با این وجود، رفع موانع تلاشی ارزشمندست نه تنها به این دلیل که به ما در حفاظت از محیط زیست کمک می کند و موجب حفظ منابع غیرقابل تجدید ما می گردد. کمیسیون اتحادیه اروپا، همچنین اظهار داشته است که اقتصاد چرخشی برای پلاستیک باعث بهبود رقابت می گردد و بنابراین آن را یک مزیت اقتصادی بسیار واقعی می داند. ویلتر می افزاید: ” اگر ما در ایجاد یک حلقه بسته در چهارچوب اصول اقتصاد چرخشی به موفقیت دست یابیم، مقرون به صرفه بودن آن ، سایر کشورها را تشویق می نماید تا از این الگو پیروی کنند. ” اولین کشوری که موفق شود، مدل اقتصاد چرخشی را با موفقیت پیاده سازی کند بدل به الگویی برای کشورهای دیگر خواهد شد. استفاده مجدد از پلاستیک ها به عنوان منبعی برای مواد اولیه به ویژه برای کشورهایی که با معضل مدیریت ضایعات پلاستیک مواجه هستند، بحثی قانع کننده و جذاب خواهد بود.
همه انواع پلاستیک ها را نمی توان به صورتی که مقرون به صرفه باشند، بازیافت کرد و همه پلاستیک های مستعمل و مورد مصرف قرار گرفته راه بازگشت به چرخه را پیدا نمی کنند. اما این مواد همچنان هم می توانند مفید باشند. به عنوان مثال، بازیابی حرارتی یعنی سوزاندن این گروه از پلاستیک ها می توانند سوخت مورد نیاز کارخانه های سیمان را تامین نماید. در این کاربرد، حداقل پلاستیک ها برای بار دوم استفاده می شوند.
همه کارشناسان با یک چیز موافق هستند: تغییر پایدار، جهانی و اجرای موفق و دائمی اقتصاد چرخشی مستلزم پشتیبانی و همکاری در کل زنجیره ارزش است، از تولید کننده مواد تا مصرف کننده نهایی. رفتار پایدار در خانه و مدرسه شروع می شود. این به آن معناست که آموزش پایه ای در اقتصاد چرخشی از چه اهمیت بالایی برخوردارست.
لازم است مردم از ارزش پلاستیک ها در تمام ملیت ها، گروه های سنی و گروه های اجتماعی آگاه شوند. اما سطح بالای تعهد سیاستمداران و قانونگذاران نیز ضروری است. قوانین حمایت گرایانه، که فقط منافع ملی یک کشور را در نظر می گیرد و تعداد محدودی از تأثیرات مرتبط با سیاست های تجاری را شامل می شود، نه به اجرای اقدامات مناسب کمک می کند و نه یک روند کلی تجدید نظر در بازیافت پلیمرها را ارتقا می بخشد.
برخی از ابتکارت مثبت در حال انجامست: کشورهای عضو اتحادیه مجبورند تا سال ۲۰۲۵، ۹۰ درصد بطری های یکبارمصرف پلاستیکی را جمع آوری نمایند. با این وجود، نیاز به انجام اقدامات ملموس تر کاملا حس می شود. مثلا تعریف مقدار مشخصی از برق که باید با سوزاندن ضایعات پلاستیکی تامین شود یا اقدامی نظیر تعیین حداقلی برای استفاده از مواد بازیافت شده در تولید.
در نمایشگاه K 2019 در دوسلدورف، موضوع مدیریت ضایعات و بازیافت نه تنها فضای زیادی را در غرفه های غرفه داران پوشش خواهد داد، بلکه در برنامه های پشتیبانی و جانبی نیز جایگاه برجسته خواهد داشت. به عنوان نمونه، مهمترین برنامه جانبی نمایشگاه سال ۲۰۱۹ دوسلدورف، کنفرانس ویژه ایست با نام ” پلاستیک آینده را می سازد” که توسط PlasticsEurope میزبانی و اجرا می شود. همچنین VDMA، ” فروم اقتصاد چرخشی VDMA” را سازماندهی کرده است که در هر دو رویداد مذکور، موضوع بازیافت و اقتصاد چرخشی بسیار برجسته خواهد بود. همچچنین در دروازه های ورودی عبارت “Touch Points Circular Economy” توجه بازدیدکنندگان را به این موضوع جلب نموده و آنها را به سوی همایش ها و غرفه های مربوطه در سالن های گوناگون هدایت می کند.
