تصاحب جایگاه آلمان توسط چین در صادرات ماشین آلات به ایران

به گزارش صنایع پلاستیک، در همایش روابط تجاری ایران و آلمان که عصر دیروز در تهران برگزار شد، مهم‌ترین چالش‌هایش پیش‌روی مناسبات اقتصادی دو کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفت. تصاحب جایگاه آلمان توسط چین در صادرات ماشین آلات به ایران به عنوان یکی از مهمترین نتایج تحریم های اقتصادی یکسویه آلمان علیه تهران، در این جلسه مطرح شد. هر چند چنانکه در انتهای مطلب به اطلاع رسانده شده است، در زمینه صنعت پلاستیک، ژرمن ها مدتهاست که بازار ایران را به چین واگذار کرده اند، اما در سایر موارد، آلمان همواره تامین کننده سنتی ماشین آلات در صنایع مختلف ایران بوده است، و حالا جایگاه این کشور در سایر صنایع نیز به شدت به خطر افتاده است. 

این گردهمایی تجاری را اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان برگزار کرد و علاوه بر هیات رییسه و اعضای این اتاق مشترک، رییس اتاق بازرگانی تهران نیز در آن حضور داشت و در رابطه با اقتصاد بخش‌ خصوصی در ایران سخنرانی کرد و به طرف‌های آلمانی و اتحادیه اروپا این هشدار را داد که اقتصاد ایران بیش از این منتظر یک‌بام و دو هوای اروپا در مصاف سیاست‌های اشتباه ایالات متحده در قبال ایران نمی‌ماند و اقتصاد ایران روابط تجاری خود را با شرکایی تازه برقرار می‌کند یا با شرکای قدیمی توسعه می‌بخشد.

در ابتدای این همایش، عباسعلی قصاعی، رییس هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان در سخنانی، به ظرفیت‌های این اتاق مشترک در کمک به بنگاه‌های ایرانی برای برقراری روابط با بازار آلمان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر اتاق مشترک بازرگانی ایران و آلمان دارای بیش از ۲ هزار عضو است و آمار نشان می‌دهد که این اتاق مشترک، دومین اتاق بزرگ ایران در خارج از کشور است.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران همچنین با اشاره به خدمات اتاق مشترک ایران و آلمان در اعزام هیات‌های تجاری به نمایشگاه‌های بزرگ آلمان، برگزاری دوره‌های آموزشی و نیز کمک به شرکت‌های استارت‌آپی برای پیوند با شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران آلمانی را از دیگر خدمت این اتاق مشترک بیان کرد.

افزایش صدور ویزای آلمان به ۶۵ هزار ویزا در سال

معاون سفیر آلمان در تهران نیز در این گردهمایی، با اشاره به تاریخ اقتصادی چند صد ساله ایران و آلمان، از نصف شدن حجم مناسبات تجاری دو کشور طی نیمه نخست سال جاری میلادی خبر داد و گفت: به دلیل فشارهای دولت ایالات متحده آمریکا طی دو سال اخیر، بسیاری از شرکت‌های آلمانی برخلاف میل خود ناچار به ترک بازار ایران شدند با این حال، این شرکت‌ها همچنان سعی کرده‌اند که ساختار اولیه خود در ایران را حفظ کنند تا بتوانند در زمان فروکش تنش‌های سیاسی میان ایران و آمریکا، بار دیگر به سرعت به ایران بازگردند.

الیور اشناکنبرگ با اشاره به ساز و کار مالی اینستکس و انتقادهایی که از سوی مقامات ایران نسبت به کندی در عملیاتی شدن آن مطرح می‌شود، گفت: سهامداران اروپایی اینستکس در اجرای این ساز و کار، برقراری تجارت پایدار و درست را بر سرعت شکل‌گیری آن ترجیح می‌دهند از این رو، ما در تلاش هستیم که این ساز و کار مالی به گونه‌ای ساختارمند پا به عرصه فعالیت بگذارد که قابل تهاجم از طرف دولت آمریکا نباشد.

وی افزود: دولت آلمان بر این باور استوار است که برجام را باید حفظ کرد چرا که این سند بیش از یک معاهده اقتصادی است و آن را مکانیزمی برای تضمین امنیت می‌دانیم.

معاون سفیر آلمان در تهران در ادامه به موضوع خدمات ویزا در این سفارتخانه به متقاضیان ایرانی اشاره کرد و افزود: ما در تهران با ایجاد ساز و کار ویزا متریک، توانسته‌ایم مدت زمان انتظار برای ویزای شینگن را به دو هفته کاهش دهیم.

وی در عین حال از تجهیز ساختمان جدید سفارت‌خانه آلمان در تهران طی هفته‌های آتی خبر داد و افزود: در حال حاضر سفارت آلمان در تهران، بزرگترین مرکز صدور ویزا در ایران است و با نقل مکان به ساختمان جدید و افزایش پرسنل، قصد داریم صدور ویزای آلمان برای ایرانیان را تا ۶۵ هزار ویزا در سال افزایش دهیم.

کاهش ۵۰ درصدی تجارت ایران و آلمان

در ادامه این نشست داگمار فن بن‌اشتاین مدیرعامل اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان و نماینده اقتصاد این کشور در ایران، در این همایش به ارائه آماری از میزان روابط اقتصادی دو کشور پرداخت و گفت: طی هفت ماهه سال جاری میلادی، صادرات آلمان به ایران به میزان ۴۹ درصد افت داشته و هم‌چنین از میزان صادرات ایران به آلمان نیز حدود ۵۷ درصد کاسته شده است.

وی با بیان اینکه حجم مناسبات و مبادلات تجاری دو کشور طی این مدت به طور متوسط ۵۰ درصد کاهش یافته است، افزود: حجم تجارت ایران و آلمان در حالی در سال ۲۰۱۰ میلادی به ۴.۸ میلیارد یورو رسیده بود که به دنبال اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال ۲۰۱۳ این میزان از روابط اقتصادی به ۲.۱ میلیارد دلار کاهش یافت. با امضای برجام، حجم روابط به یکباره افزایش یافت و به سرعت به ۳.۴ میلیارد دلار رسید.

وی مهم‌ترین کالاهای صادراتی از آلمان به ایران را ماشین‌آلات، خودرو و محصولات شیمیایی عنوان کرد در حالی که به گفته وی، آلمان از ایران مواد غذایی خریداری می‌کرد.

داگمار فن بن‌اشتاین در ادامه با بیان اینکه طی نیمه اول سال ۲۰۱۹ میلادی میزان صادرات ماشین‌آلات صنعتی آلمان به ایران به ۱۸۳ میلیون دلار کاهش یافته و این اتفاق برای آلمان بسیار تلخ و ناخوشایند است، افزود: در چنین شرایطی، رقیب جدی ما یعنی کشور چین توانسته است بیش از ۱.۸ میلیارد دلار ماشین‌آلات به ایران صادرات کند و این به نفع آلمان نیست.

مدیرعامل اتاق بازرگانی مشترک ایران و آلمان سپس با اعلام اینکه در حال حاضر نزدیک به ۶ هزار جوان ایرانی در آلمان مشغول به تحصیل دانشگاهی هستند، افزود: آلمان پس از آمریکا و کانادا سومین مقصد تحصیلی ایرانیان است و بیش از ۱۱۵ هزار ایرانی در آلمان کار و زندگی می‌کنند.

وی بزرگترین‌ مشکل بر سر راه مناسبات اقتصادی ایران و آلمان را تحریم‌های ایالات متحده آمریکا دانست و با اعلام اینکه بازار ایالات متحده از اهمیت بسیار بالایی برای شرکت‌های آلمانی برخوردار است، افزود: شرکت‌های آلمانی بیشترین صادرات را به بازار آمریکا دارند و آمارها نیز نشان می‌دهد که طی نیمه نخست سال جاری میلادی صادرات آلمان به آمریکا به ۵۸ میلیارد یورو رسید و در مقابل واردات آلمان از آمریکا نیز رقمی معادل ۳۵ میلیارد یورو را ثبت کرد.

به گفته وی، طی این مدت مبادلات تجاری آلمان و آمریکا به میزان ۶ درصد افزایش یافت و صنایع خودروسازی آلمان موفق شد صادرات به بازار ایالات متحده را افزایش دهد. بن‌اشتاین با بیان اینکه شرکت‌های بزرگ آلمانی نمی‌توانند ریسک از دست دادن بازار آمریکا را بپذیرند، گفت: در این زمینه تنها بزرگی بازار آمریکا حائز اهمیت نیست بلکه رشد اقتصادی بالایی در این بازار وجود دارد و وضعیت اقتصادی در آمریکا برای شرکت‌های آلمانی در حال حاضر بسیار مناسب است.

نقل مکان فولکس‌واگن از ایران به ترکیه

نماینده اقتصاد آلمان در ایران سپس به نتایج یکی از پژوهش‌ها و تحقیقات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ایران در ارتباط با وضعیت اقتصادی ایران و شاخص‌های این بخش اشاره کرد و افزود: این تحقیقات نشان می‌دهد که مشکل عدم تعهد به قراردادها از طرف دولت، عدم اطمینان در تجارت طرفین رسمی، برطرف کردن دعاوی حقوقی و عدم اجرای احکام قضایی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران است.

وی در ادامه به نبود امنیت سرمایه‌گذاری در ایران اشاره کرد و افزود: شرکت خودروسازی فولکس‌واگن آلمان که طی چند سال گذشته برای سرمایه‌گذاری در ایران خود را آماده کرده بود، مجبور به جایگزینی این بازار با ترکیه شد و این در حالی است که ایران نباید چنین موقعیت‌های عالی برای سرمایه‌گذاری را از دست دهد.

مدیرعامل اتاق بازرگانی ایران و آلمان سپس یکی از موانع بزرگ بر سر راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به ایران را نوسانات نرخ ارز در بازار ایران عنوان کرد و افزود: نرخ رشد منفی اقتصادی، نرخ تورم بیش از ۴۰ درصدی و نرخ بیکاری ۱۲ درصدی ایران، سرمایه‌گذاران را فراری می‌دهد.

خانم داگمار فن بن‌اشتاین افزود: این در حالی است که شرکت‌های آلمانی با چالش دیگری که مربوط به محدودیت واردات گروه‌های کالایی در ایران است مواجه شده‌اند به طوری که یکی از شرکت‌های لوازم خانگی گلایه داشت که پس از چندین سال فعالیت در بازار ایران به دلیل اعمال این سیاست از سوی دولت ایران، به مشکل جدی برخورده است.

وی با بیان اینکه آمادگی سرمایه‌گذاران اروپایی برای حضور در ایران رو به کاهش است، گفت: با این حال زمینه‌های مستعد بالایی کماکان برای سرمایه‌گذاری در ایران از جمله در بخش بازیافت، آب و فاضلاب و استارت‌آپ‌ها وجود دارد.

چرخش از غرب به شرق

رییس اتاق بازرگانی،صنایع،معادن‌و‌کشاورزی تهران نیز در این همایش با بیان اینکه طی چهل سال اخیر، روابط دو کشور ایران و آلمان در بالاترین سطح برقرار بوده و کمترین چالش‌ و تنش میان این دو کشور را شاهد بوده‌ایم، گفت: آلمان در حال حاضر چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا است اما متاسفانه این اقتصاد بزرگ در مواجهه با آمریکا و ادامه همکاری‌های اقتصادی با ایران دست و پا بسته نشان داده‌است.

مسعود خوانساری با بیان اینکه پس از خروج دولت آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی ساز و کار SPV را در ادامه همکاری اقتصادی با ایران در پیش گرفتند اما این طرح عقیم ماند، افزود: اینستکس نیز که با ۳ هزار یورو در اروپا به ثبت رسیده است و قرار بود که بستری باشد برای تبادلات و تعاملات مالی میان شرکت‌های ایرانی و اروپایی، تاکنون چراغش روشن نشده و به نظر می‌رسد که دیگر نمی‌توان به این ساز و کار مالی دلخوش بود و اقتصاد ایران چاره‌ای ندارد که نگاه خود را از غرب بگیرد و به سمت شرق چرخش کند.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران طی سال ۹۷ چالش‌های فراوانی را از سر گذراند، گفت: تثبیت نرخ ارز اتفاقی بود که دولت از سال ۱۳۹۲ در پیش گرفت و به رغم هشدارهایی اتاق بازرگانی تهران نسبت به این رویه، سرانجام طی سال گذشته اقتصاد ایران با جهش ناگهانی نرخ ارز مواجه شد و مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرد.

خوانساری با بیان اینکه خوشبختانه امسال تاحدود زیادی ثبات به اقتصاد ایران بازگشته است، افزود: به رغم مشکلات اقتصادی در داخل و البته فشار تحریم‌ها، اقتصاد ایران اتکای خود را روی توان تولید داخلی و نیز توجه به بازار کشورهای همسایه برای صادرات غیرنفتی قرارداده است.

رییس اتاق تهران افزود: افزایش قیمت ارز اگرچه در داخل کشور، آسیب و لطمات زیادی را به بارآورد اما منجر به افزایش صادرات غیرنفتی کشور شد و در عین حال، واردات را نیز تا حدود زیادی تعدیل کرد به طوری که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های تولیدی که طی سال‌های اخیر اتکای خود را روی واردات قطعات از خارج از کشور قرار داده بود، به سمت ساخت داخل روی آورده اند.

وی با بیان اینکه بسیاری از قطعات صنعت خودرو کشور طی سال های گذشته از کشور چین وارد می‌شد، افزود: صنعت خودروسازی کشور در حال حاضر نیز قطعات مربوط به ناوبری و نیز هیدرولیک خودرو را از خارج از کشور تامین می‌کند در حالی که در صنایع دفاعی کشور شاهد این هستیم که این قطعات در داخل تولید می‌شود و علت این اتفاق نیز این است که در صنعت دفاعی کشور به دلیل تحریم‌ها دچار تنگنا بودیم و شرکت‌های این بخش مجبور شدند رو به توان ساخت داخل بیاورند اما صنعت خودروسازی کشور طی سال‌های اخیر در این تنگنا قرار نداشت و امروز به مشکل برخورده است.

ایران دیگر نمی‌خواهد واردکننده صرف باشد

خوانساری در بخش دیگری از سخنانش به بازار مستعد کشورهای همسایه برای کالاهای ایرانی اشاره کرد و گفت: یک پژوهش مطالعاتی که در اتاق تهران صورت گرفت نشان می‌دهد که میزان واردات کشورهای همسایه ایران سالانه در حدود یک هزار میلیارد دلار است در حالی که از این رقم، ایران تنها ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار صادرات به این کشورها دارد.

رییس اتاق تهران افزود: کشورهای همسایه ازظرفیت بالایی برای همکاری‌های اقتصادی ایران برخوردار است و طی ماه‌های گذشته نیز توافقات خوبی میان ایران و برخی کشورهای همسایه از جمله هند، روسیه و افغانستان بر پایه مکانیزم تهاتر شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه اقتصاد ایران در شرایط کنونی، روی استفاده از توان تولید و ساخت داخلی تمرکز کرده است، افزود: ما باید روی تولیدات صادرات‌محور تمرکز کنیم و این در حالی است که همسایگان ایران نیز از ظرفیت بالایی برای صادرات کالا و خدمات ایرانی برخوردار است.

خوانساری در پایان افزود: آلمان نباید انتظار داشته باشد که همچنان فروشنده یک‌طرفه کالا و خدمات به ایران باشد در حالی که از ایران خرید نداشته باشد و این رویه دیگر نمی‌تواند ادامه داشته باشد و آلمان‌ها باید بدانند که ما دیگر نمی‌توانیم فقط واردکننده باشیم.

وی افزود: در حالی دولت آمریکا واردات خودرو ساخته شده از سوی ایران را ممنوع نکرده و در فهرست تحریم‌ها قرار نداده که واردات قطعات خودرو جزو کالاهای تحریمی است و آمریکا با این سیاست به دنبال تضعیف صنایع ایران و افزایش میزان بیکاری جوانان در این کشور است.

وضعیت صادرات ماشین آلات فرآیندی پلاستیک

البته تا جایی که به صنعت پلاستیک و پلیمر مرتبط است، واردات ماشین آلات فرآیندی پلاستیک از آلمان، از اولین دور اجرای تحریم ها در دولت های نهم و دهم روندی کاهشی به خود گرفت و از همان زمان چین، بازار ماشین آلات فرآیندی پلاستیک در ایران به صورت کامل از آن خود کرد. هر چند پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک، موسوم به برجام شرکتهای آلمانی در دوره گذشته ایران پلاست، با پاویون ویژه حضور به هم رسانده و توانستند درصد کوچکی از سهم سنتی خود در بازار ایران را از چینی ها پس بگیرند، اما متاسفانه به علت هزینه کمتر و کیفیت نزدیک محصولات و سایر مزایای دیگر نظیر آپشن های فراوان، ماشین آلات چینی در صنعت پلاستیک جای پایشان را محکم کرده اند.

توجه داشته باشید، وقتی گفته می شود که کیفیت محصولات نزدیک است، دقیقا منظور اینست که برای خریدار ایرانی، نسبت هزینه به کیفیت ماشین آلات چینی، مقرون به صرفه ترست. یعنی اختلاف کیفیت آنقدر نیست که به خاطر هزینه ارزان تر ماشین چینی، صنعتگر نتواند از آن چشم پوشی نماید.

ضمن اینکه پس از خروج یکسویه آمریکا از برجام، شرکتهای آلمانی دوباره از بازار ایران خارج شده و میدان را به طور کامل به چینی ها واگذار کردند. به یک معنا در مورد صنعت پلاستیک می توان گفت، که بازار آلمانی ها مدتهاست که به دست چینی ها افتاده است و این اتفاق، اتفاق جدیدی نیست. فقط با رفع تحریم ها، اوضاع اندکی به نفع ماشین سازان آلمانی بهبود می یابد و با اعمال دوباره تحریم ها، وضعیت به نفع شرکتهای صادرکننده ماشین آلات و تجهیزات پلیمری چینی به ایران تغییر  می کند.

انجمن ماشین سازان آلمان موسوم به VDMA، پیش از اینکه عملا تحریم ها اعمال شوند، و حتا اندک زمانی پس از اعمال تحریم ها، بارها با انتشار بیانیه یا انجام گفتگوهایی، اعلام کرده بود  که از تحریم های آمریکا تبعیت نخواهد کرد اما عملا چنین نشد و دیدیم که شرکتهای تولیدکننده ماشین آلات و تجهیزات جانبی، خیلی زود بازار ایران از ترس تحریم های آمریکا ترک کردند.

امسال در نمایشگاه ایران پلاست سیزدهم هیچ شرکت آلمانی حضور نداشت و عملا می توان چین را که تازه مثل هر سال با تمام قوا به ایران پلاست نیامده بود[تفاوت تامل برانگیز ایران پلاست سیزدهم با سایر ادوار تحریمی در بخش بین الملل]، بی هیچ حرف و حدیثی برنده نهایی ایران پلاست بدانیم.[ماشین سازان چینی پیروز دوباره ایران پلاست در فروش ماشین آلات]

در گذشت ه دو کشور ایتالیا و آلمان، به عنوان تامین کنندگان خارجی ماشین آلات و تجهیزات پلیمری شناخته می شدند، اما از آغاز تحریم ها این وضعیت دگرگون شد و چین توانست بازار ماشین آلات فرآیندی و تجهیزات جانبی صنعت پلاستیک ایران را تحت سیطره خود در آورد.

بخشی از این خبر از اتاق تهران گرفته شده است و بخشی دیگر هم توسط صنایع پلاستیک به آن افزوده شده است.