اتحادیه اروپا به تازگی سیستم جدیدی را با هدف افزایش امنیت در منطقۀ شنگن طراحی کرده است.
این سیستم اتباع کشورهایی را هدف قرار داده که برای ورود به خاک اتحادیه اروپا نیاز به دریافت ویزا ندارند و از معافیت‌هایی برخوردارند.
بر اساس قوانین کنونی، رفت و آمد در داخل این منطقه برای همه آزاد است و برای عبور از مرزهای ملی در داخل این منطقه، نیازی به داشتن روادید نیست اما حملات تروریستی پاریس، برلین و بروکسل ضرورت افزایش امنیت در مرزهای خارجی شنگن را برجسته کرد.
مدارک امنیتی آن دسته از خارجی‌هایی که برای ورود به اتحادیه اروپا نیاز به ویزا دارند، از جمله شهروندان ایران و افغانستان، در جریان روند دریافت ویزا کنترل و ارزیابی می‌شود اما خارجی‌هایی که معاف از دریافت ویزا هستند، می‌توانند تهدیدی امنیتی برای این اتحادیه باشند.
به همین دلیل بر اساس سیستم جدید که قرار است از سال ۲۰۲۱ میلادی اجرایی شود، خارجی‌های معاف از ویزا نیز باید برای ورود به منطقه شنگن مجوز ورود دریافت کنند.
این سیستم جدید «سیستم اطلاعات مسافرتی و مجوز اروپایی» یا به اختصار «اتیاس» نام دارد (European Travel Information and Authorization System: ETIAS).
بر اساس این سیستم، خارجی‌های معاف از ویزا باید قبل از سفر به این اتحادیه، فرم درخواستی را بصورت آنلاین پر کنند و به طیف وسیعی از سوالات مرتبط با سفر و امنیت پاسخ دهند.
پر کردن این فرم آنلاین حدود ۱۰ دقیقه زمان می‌برد و به کمک آن اطلاعات مسافرات مطابق با داده‌های اروپایی و بین‌المللی ارزیابی می‌شود. به این ترتیب تعیین خواهد شد که آیا مسافر مربوطه بطور بالقوه یک تهدید امنیتی یا جنایی برای منطقۀ شنگن محسوب می‌شود یا خیر.
این فرم آنلاین بصورت الکترونیکی بررسی شده و پاسخ مقامات حدودا ۹۶ ساعت پس از پردازش آن با ایمیل برای متقاضی فرستاده می‌شود.
هزینۀ انجام این پروسه ۷ یورو است و مجوز سفری که به این ترتیب صادر می‌شود حداکثر سه سال اعتبار دارد. باید توجه داشت که اگرچه اعتبار چنین مجوزی تا سه سال است اما مقامات می‌توانند تحت شرایطی آن را زودتر از این زمان نیز لغو کنند.
تفاوت این مجوز سفر با ویزا چیست؟
«اتیاس» نوعی مجوز سفر در چهارچوب «برنامۀ معافیت از ویزا» است و یک ویزای رسمی محسوب نمی‌شود.
این مجوز به مسافران اجازه می‌دهد تا بتوانند برای سفر به منطقه شنگن، اعتبار هویت و امنیت خود را به تایید مقامات اتحادیه اروپا برسانند. هم اکنون در برخی دیگر از کشورهای جهان از جمله کانادا، استرالیا و ایالات متحده آمریکا نیز سیستم مشابهی اجرا می‌شود.
بر اساس برآوردها هزینه اجرایی کردن این سیستم در سراسر اتحادیه حدود ۲۱۲.۱ میلیون یورو است و بنا بر اعلام کمیسیون اروپا سیستم «اتیاس» می تواند از مسیر کارمزدی که از متقاضیان دریافت می‌شود، هزینه‌های مالی خود را تامین کند.
چه کشورهایی تحت سیستم «اتیاس» هستند؟
شهروندانی از بیش از ۶۰ کشور جهان برای سفر به منطقۀ شنگتن باید مجوز «اتیاس» دریافت کنند.
اتباع ایالات متحده آمریکا، استرالیا، کانادا و نیوزیلند که برای ورود به منطقه شنگن نیاز به ویزا نداشتند، احتمالا از سال ۲۰۲۱ میلادی باید اجازه نامه «اتیاس» را دریافت کنند.
در داخل قاره اروپا نیز شهروندان صربستان، اوکراین، آلبانی، بوسنی و هرزگوین، جمهوری مقدونیه شمالی و مولداوی برای ورود به منطقۀ شنگتن باید اجازه نامۀ «اتیاس» داشته باشند.
وضعیت شهروندان بریتانیایی چگونه خواهد بود؟
با توجه به وضعیت کنونی، احتمالا شهروندان بریتانیا پس از جدایی از اتحادیه اروپا به مجوز «اتیاس» نیاز خواهند داشت.
کمیسیون اروپا تایید کرده است که به احتمال زیاد در پی جدایی بریتانیا از این اتحادیه، چه با توافق و چه بدون توافق، شهروندان این کشور به چنین مجوزی برای ورود به خاک اتحادیه نیاز دارند.
بریتانیا نیز درصدد است تا در آینده چهارچوب طرح مهاجرت به این کشور، برای شهروندان اتحادیه اروپا قوانین سختگیرانۀ مشابهی را به اجرا بگذارد و یک سیستم مجوز الکترونیکی طراحی کند.
بنا بر اعلام سخنگوی دولت بریتانیا قرار است در این باره در دور جدید مذاکرات با نمایندگان اتحادیه اروپا گفتگو شود.
